Rooms-katholieken in Nederland willen een „inclusieve, onvoorwaardelijk open kerk” met zo mogelijk meer ruimte voor vrouwen in de ambten en openheid voor lhbti’ers. Die wensen stuurden de bisschoppen vorige week in hun synodeverslag naar Rome. Vier vragen en antwoorden.
Wat is het synodaal proces?
Drie jaar lang buigt de Rooms-Katholieke Kerk zich op initiatief van paus Franciscus over de vraag hoe ze zich kan vernieuwen. Dat wordt het synodaal proces genoemd, omdat iedereen mag meepraten. De kerk moet leren denken „van beneden naar boven”, vindt de paus, in plaats van andersom.
Het synodaal proces, dat in 2021 begon, telt drie fases. Eerst werden rooms-katholieken in de hele wereld gevraagd naar hun ideeën over de toekomst van de kerk. Dat leverde een waaier aan onderwerpen op, zoals het celibaat (moeten priesters ongehuwd zijn?), vrouwelijke ambtsdragers (mogen zij diaken worden?) en de inbreng van leken in het kerkelijk leven.
Al die meningen werden gebundeld en samengevat, waarna nationale afgevaardigden die begin vorig jaar op continentale bijeenkomsten bespraken. Dat was de tweede fase. Het proces ging in oktober, toen de bisschoppensynode in Rome samenkwam, de derde en laatste fase in. Op het grondvlak werd verder gesproken. In oktober staat een tweede en laatste bisschoppenconferentie gepland.
Waar spraken de Nederlandse rooms-katholieken over?
De Nederlandse Bisschoppenconferentie richtte dit voorjaar de Landelijke Werkgroep Synodaliteit op. Die gaf zo’n 1750 rooms-katholieken in zeven bisdommen vier thema’s mee die ze konden bespreken: (1) verdieping van het gedoopt-zijn als basis voor het kerk-zijn, (2) vorming in een missionaire kerk, (3) deelname aan een verwelkomende kerk en (4) vrouwen in het leven en de zending van de kerk.
Wat staat er in de samenvatting van de Nederlandse bisschoppen?
Veel gespreksdeelnemers ervaren in hun parochie een „thuisgevoel”, schrijven de bisschoppen. „Ze pleiten voor een veilige, luisterende en liefhebbende kerk.” Daarbij ervaren rooms-katholieken wel „spanning” met de kerkelijke regels en morele standpunten, „met name inzake seksuele diversiteit”. Als iedereen bij God welkom is, moet dat gevolgen hebben voor kerkelijke regels, zo wordt gesteld.
Een aantal gespreksdeelnemers vindt dat er in de kerk meer aandacht moet zijn voor migranten, jongeren en kwetsbaren in de samenleving. Ook lhbti’ers en gescheidenen worden genoemd. „Men vraagt om omarming van deze groepen. Voor een aantal houdt dat in hen niet alleen ‘gedogen’ of aan de rand mee laten doen en hen niet uitsluiten van sacramenten en voor kerkelijke functies.”
Veel gespreksdeelnemers vinden dat de bijdrage van vrouwen in de kerk meer erkenning verdient. Gelijkwaardigheid houdt volgens sommigen in dat vrouwen toegelaten worden tot „alle wijdingen”, zoals die tot priester of bisschop. Beginnen met het toelaten van vrouwen tot de diakenwijding wordt door de meeste mensen als „wenselijk” gezien.
Overigens sloot de paus maandag in een interview met de Amerikaanse zender CBS de wijding van vrouwen tot diaken uit.
„Beginnen met het toelaten van vrouwen tot de diakenwijding wordt door de meeste gespreksdeelnemers als wenselijk gezien” - De Nederlandse bisschoppen in hun verslag
De bisschoppen constateren dat in de meeste gespreksverslagen de burgerlijke samenleving als uitgangspunt wordt genomen voor het spreken over vrouwen in de kerk.
Het gaat het nu verder?
De Nederlandse bisschoppen stuurden hun samenvatting van de gespreksronde op 15 mei naar het Vaticaan. Dat gebeurde ook met de verslagen van de Konferentie van in Nederland gevestigde Religieuzen (KNR), de rooms-katholieke lekenbewegingen en de maatschappelijke organisaties . De algemene bisschoppensynode gaat ze in oktober in Rome bespreken, samen met tientallen andere samenvattingen van consultaties uit heel de wereld. Het synodaal proces is dan officieel afgelopen, maar er zal meer tijd nodig zijn om eventuele vernieuwingen door te voeren.
