Wie binnen de Republikeinse Partij een toppositie begeert, krijgt bij het sollicitatiegesprek vrijwel direct de vraag of hij van plan is de verkiezingsuitslag van november te aanvaarden. Wie daarop zonder meer ja zegt, kan direct naar huis. Wil je een kans maken om in het landsbestuur te komen of zelfs vicepresident worden, dan moet je op dit punt een slag om de arm houden. Trump wil niet nog eens meemaken dat een topfunctionaris van de partij hem in de steek laat, zoals Mike Pence in januari 2021 zou hebben gedaan.

Bij de sollicitaties begin dit jaar voor lidmaatschap van het Republikeins Nationaal Comité (RNC) –het landelijk bestuur– was de tweede vraag of de kandidaat van mening is dat de verkiezingen van 2020 zijn gestolen door president Joe Biden. Alleen wie dat inderdaad denkt, maakt kans. Onlangs nam een topadvocaat van het RNC, Charlie Spies, ontslag omdat hij met Trump van mening verschilt over de uitslag van 2020.

De presidentskandidaat zelf zei vorige week in een interview met de nieuwsorganisatie Milwaukee Journal Sentinel: „Als alles eerlijk is, accepteer ik de resultaten graag. Daar verander ik niet in. Als dat niet zo is, moet je vechten voor het recht van het land.” Dat klinkt redelijk. Maar in een recent vraaggesprek met het Amerikaanse opinieblad Time sloot hij de mogelijkheid van politiek geweld niet uit als hij in november verliest. Hoewel hij zei niet te denken dat het tot geweld zal komen, voegde hij eraan toe dat het „altijd afhangt van de eerlijkheid van de verkiezingen”.

Vaag

Veelzeggend is dat ook andere Republikeinse politici die bevraagd worden op de acceptatie van de verkiezingsuitkomsten de nodige voorzichtigheid aan de dag leggen. Sprekend voorbeeld is dat senator Tim Scott, die ambities lijkt te hebben om vicepresident te worden, tijdens een interview bij omroep NBC News tot zes keer toe de vraag ontweek of hij de uitslag zou aanvaarden, ook als die negatief is voor Trump. Hij zei elke keer alleen maar: „Ik geloof dat Trump onze volgende president zal zijn. Zo simpel is het.”

Ook verschillende Congresleden nemen een gereserveerd standpunt in. Elise Stefanik, lid van het Huis van Afgevaardigden, beloofde vorige week niet zonder meer dat ze voor goedkeuring van de uitslag zou stemmen. „We zullen zien of dit legale en geldige verkiezingen zijn.”

Republikeinse politici die in hun thuisstaat verkozen willen worden, blijven eveneens vaag als het gaat om het erkennen van de uitslag. Ze willen Trump niet van zich vervreemden, maar evenmin de kiezers die genoeg hebben van het gedoe over de gestolen verkiezingen.

„Als een grote partij niet zonder meer bereid is een nederlaag bij verkiezingen te accepteren, kan de democratie niet stabiel zijn” - Steven Levitsky, hoogleraar aan Harvard University

Bezorgd

Overigens zijn kiezers zelf ook bezorgd over de uitslag. Uit opiniepeilingen blijkt dat kiezers –vooral Republikeinen– weinig vertrouwen hebben in de Amerikaanse democratie nu de volgende presidentsverkiezingen dichterbij komen. Onderzoek van de Quinnipiac University in maart wees uit dat de helft van de kiezers denkt dat het Amerikaanse democratische systeem goed werkt. Maar een grote meerderheid van de Republikeinen is van mening dat dit niet het geval is.

Op de vraag hoe zeker kiezers zijn dat de stemmen in november accuraat zullen worden geteld, zegt twee derde dat ze er „zeer” of „enigszins” vertrouwen in hebben. Dat aantal is onder Republikeinen echter gedaald tot 45 procent.

De weigering om zich ertoe te verbinden de verkiezingsresultaten te accepteren is „zeer zorgwekkend”, zegt Steven Levitsky, hoogleraar aan Harvard University, die wereldwijd de democratie bestudeert. „Het accepteren van de verkiezingsuitslag is in feite de eerste regel van de democratie. Als een grote partij niet zonder meer bereid is een nederlaag bij verkiezingen te accepteren, kan de democratie niet stabiel zijn.”