Niet alle huizen en kantoren in Nederland kunnen volgens het Economisch Instituut voor de Bouw in 2050 aardgasvrij zijn. Deels vanwege groeiende problemen met het stroomnetwerk, maar vooral omdat er niet genoeg bouwvakkers en technici zijn om alle gebouwen klimaatneutraal te krijgen.
Tot die conclusie komt het Economische Instituut voor de Bouw (EIB) in een maandag gepubliceerd rapport. Het instituut heeft berekend dat 7 miljoen woningen en 480 miljoen vierkante meter aan overige gebouwen van het aardgas moeten worden gehaald. Naar schatting is hiermee een bedrag van 375 miljard euro aan investeringen gemoeid. De denktank voor de bouw noemt dit een „immense opgave”. In financieel opzicht zou het binnen een periode van 27 jaar echter niet onmogelijk moeten zijn dat doel te bereiken.
Bouwvakkers
Dat het volgens directeur Taco van Hoek van het EIB toch niet gaat lukken, komt doordat er te weinig bouwvakkers en technici zijn om de enorme klus te kunnen klaren. Bij de verduurzaming van de gebouwde omgeving in Nederland zijn momenteel al zeker 60.000 werknemers betrokken (voltijdbanen). Maar om in 2050 klimaatneutraal te zijn, moeten volgens het EIB in dat jaar ruim 150.000 mensen worden ingezet. In 2024 zouden er 50.000 woningen gasloos moeten worden gemaakt, en dat is al een hele opgave, maar over 25 jaar loopt dat aantal op tot 500.000 huizen.
Jongeren
Niet haalbaar, volgens Van Hoek. „En dan te bedenken dat sommige politici het over 2040 hebben. Die bouwen luchtkastelen.”
Veel bouwvakkers en technici gaan in de komende decennia met pensioen, en het aantal jongeren dat in hun voetsporen wil treden is beperkt. De onderzoekers van het instituut geven aan dat de instroom bij technische opleidingen eerder af- dan toeneemt.
Een enorme toestroom van buitenlandse arbeidskrachten ligt ook niet in de lijn der verwachting. Zeker als daarbij bedacht wordt dat de energietransitie geen Nederlandse maar een Europese zaak is. „Technici uit andere landen die over de grens willen werken, kunnen daarvoor op heel veel plaatsen terecht. Ze worden overal steeds gewilder”, stelt Van Hoek.
Langzaam
Recent kwam het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) met een rapport. Die organisatie achtte het doel om in 2050 klimaatneutraal te zijn wel haalbaar, al zou dit niet voor volledig fossielvrij gelden. Maar volgens Van Hoek van het EIB heeft het Planbureau bij zijn onderzoek vooral gekeken naar de technologische haalbaarheid. „In het rapport staat wel een opmerking over de noodzaak van economische haalbaarheid, maar het Planbureau heeft niet beoordeeld of de plannen op dat gebied realistisch zijn.”
„Er moet worden ingegrepen bij huishoudens, en dat kost tijd” - Taco van Hoek, directeur Economisch Instituut voor de Bouw
Op dit moment gaat het aardgasvrij maken van woonwijken volgens Van Hoek erg langzaam. „Er moet worden ingegrepen bij huishoudens, en dat kost tijd. Zeker omdat gemeenten geen wettelijke handvatten hebben om grote stappen te zetten.”
Stroomnetwerk
Een tekort aan vakmensen is daarbij niet het enige obstakel. De problemen met het elektriciteitsnet spelen ook een rol. Zo kondigde de provincie Utrecht vorige maand aan dat in de komende jaren bij de bouw van nieuwe huizen moet worden teruggevallen op aardgas, terwijl dat niet de bedoeling was. Het is de enige manier waarop deze woningen er kunnen komen. De energiesector geeft aan dat het veel tijd en menskracht gaat kosten om het stroomnetwerk aan te passen aan de stijgende vraag.
Al met al vindt Van Hoek het daarom realistisch om de einddatum voor het klimaatneutraal maken van de Nederlandse huizen en andere gebouwen op te schuiven naar eind 2060.
