Het ene moment staat barista Maria Jevstafjeva in Kyiv in alle rust koffie te maken; dan duikt ze weg samen met haar klanten. Een Russische raketaanval treft 25 maart doel in de buurt van de koffiebar. Een vitrine valt om, glas breekt. Van de weggedoken Jevstafjeva is even niets te zien op de beelden. Nog dezelfde dag maakt ze opnieuw koffie, naast een gebroken raam.

Een dag later schrijft de 18-jarige Jevstafjeva op haar Instagrampagina waarom ze koffie bleef zetten na de aanval: „Ik deed het om mensen eraan te herinneren dat we allemaal moeten blijven leven ondanks alle obstakels.”

Oekraïners kunnen niet zonder koffie, ook niet in oorlogstijd. Toen de Oekraïense krijgsmacht Kyiv verdedigde tegen de Russen, waren nog enkel koffiebars open in de Oekraïense hoofdstad. Mensen moesten even hun huis uit om een wandeling te maken en koffie voor onderweg paste daar perfect bij. In Oost-Oekraïne komen militairen van het front even op adem door een kop koffie te drinken in een lokaal café.

Het ontspant. Militairen zijn even verlost van de druk aan het front, de beschietingen en de Russische drones die boven hun hoofd vliegen.

Koffie wordt gedronken met een risico. Als het luchtalarm in Kyiv gaat, blijven gasten van First Point Espresso Bar in de hippe wijk Podil buiten op het terras zitten. In Cherson is binnen het bereik van de Russische artillerie koffiebar Prostir open. Ook koffiebars in Charkiv zijn open, ondanks de raketaanvallen van de afgelopen weken.

De koffiecultuur zit erin gesleten in Oekraïne. Voor de oorlog had je in Kyiv overal op de hoek van de straat een koffiekraam. Net als in Donetsk toen de stad nog in Oekraïense handen was in februari 2014. Volgens onderzoeksgroep Allegra World Coffee Portal was Oekraïne voor de Russische invasie begin 2022 een van de snelst groeiende koffiemarkten in Europa.

Het verhaal gaat dat Jerzy Kulczycki, geboren in het tegenwoordige Oekraïne, in 1683 in Wenen het eerste koffiehuis opende, nadat de Ottomanen koffiebonen hadden achtergelaten. Zeker een stad als Lviv, ooit behorend tot het Oostenrijks-Hongaarse rijk, is beïnvloed door de Weense koffiehuizen.

In het centrum van Lviv, in koffiebar Svit Kavy, komt iedereen: jong, oud, hip, arbeider. Ze bestellen koffie van espresso tot cappuccino met exclusieve koffiebonen. Speciale koffie is in Oekraïne niet alleen voor hipsters, hoogopgeleiden en toeristen weggelegd.

Op haar Instagrampagina schrijft Jevstafjeva dat ze toch wel is geschrokken. „Ik ben beduusd van wat ik heb meegemaakt. Beetje bij beetje realiseer ik me wat er is gebeurd. Niets zal ons breken. Wij houden vol en blijven leven. Ik wacht iedereen op met koffie in de koffiebar.”