De Russen proberen met man en macht zo veel mogelijk terreinwinst in Oekraïne te boeken voordat nieuwe Amerikaanse wapensteun arriveert. De eerste doorbraken zijn een feit.
Oekraïne staat er niet gunstig voor in de oorlog. De Russische strijdkrachten dringen het leger al wekenlang over nagenoeg de gehele frontlinie in de verdediging. Sinds kort boeken de Russen zelfs significante terreinwinst, vooral bij de steden Avdiivka, Bachmoet en Tsjasiv Jar in Oost-Oekraïne. De Russen weten hier en daar door de Oekraïense verdediging te breken.
Het einde van de Russische verovering is nog niet in zicht. De Russen slagen er de komende weken waarschijnlijk in meer tactische overwinningen te behalen, schat het Amerikaanse Institute for the Study of War (ISW) in. Om manschappen en materieel te sparen, heeft het Oekraïense leger zich afgelopen dagen tactisch teruggetrokken uit drie dorpen in de oostelijke provincie Donetsk.
Alle ogen zijn gericht op Tsjasiv Jar, een strategisch, hogergelegen stadje, 10 kilometer ten westen van Bachmoet. Rusland zet hier naar schatting 20.000 tot 25.000 militairen in. Verovering van het zwaarverdedigde Tsjasiv Jar (dat voor de oorlog 13.000 inwoners telde) opent voor de Russen de weg naar grotere, westelijker gelegen steden als Slovjansk en Kramatorsk, waar zich een regionaal Oekraïens hoofdkwartier bevindt.
Enorme verliezen
De Russische veroveringen gaan gepaard met enorme verliezen aan manschappen en materieel. Het Britse ministerie van Defensie schat dat er in de oorlog in Oekraïne tot nu toe 450.000 Russen zijn gesneuveld of gewond geraakt.
Rusland intensiveert z’n aanvallen op Oekraïense energienetwerken. Bij grootschalige inzet van kruisvluchtwapens, ballistische raketten en drones zijn in maart 604 burgers omgekomen, een stijging van 20 procent ten opzichte van maart, meldde het Britse ministerie van Defensie maandag. Maandag beschoot Rusland het centrum van de Oekraïense havenstad Odessa met clustermunitie, waarbij zeker vijf doden vielen; een oorlogsmisdaad.
Kyiv voert eveneens op grote schaal aanvallen uit op Russische olieraffinaderijen, brandstofdepots en energiecentrales, soms vele honderden kilometers diep in Rusland. Oekraïne zet daarbij vooral raketten en drones van eigen makelij in, omdat bondgenoten geen toestemming geven voor aanvallen met westerse wapens op Russisch grondgebied.
Vastgelopen offensief
De Russen zijn er de afgelopen maanden in geslaagd het initiatief in de oorlog naar zich toe te trekken. Het Oekraïense tegenoffensief van medio vorig jaar is vastgelopen op de sterke Russische meerlaagse verdedigingslinies met mijnenvelden, loopgraven en antitankgrachten. Oekraïne kampt met een ernstig tekort aan manschappen en materieel. Rusland beschikt naar schatting over tien keer zo veel artilleriegranaten als Oekraïne. Kyiv moet de wapeninzet aan het front al wekenlang rantsoeneren.
De verslechterde situatie van Oekraïne aan het front is te wijten aan de stroperige aanvoer van westerse wapens en munitie. De VS hebben door binnenlands politiek gesteggel maandenlang getreuzeld om een steunpakket van 61 miljard dollar (59 miljard euro) te verstrekken aan Oekraïne. De nood is zo hoog dat president Volodymyr Zelensky onlangs waarschuwde voor het voortbestaan van Oekraïne en voor een Derde Wereldoorlog.
NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg erkende maandag tijdens een bezoek aan Zelensky in Kyiv dat de trage levering van munitie negatieve gevolgen heeft gehad op het slagveld. Stoltenberg beloofde beterschap.
De situatie aan het front is zo penibel dat Stoltenberg de lidstaten recent opriep zo veel mogelijk wapensteun uit eigen voorraad aan Oekraïne te leveren, waaronder luchtafweer. Ook al voldoen de landen daarmee niet meer aan de NAVO-eisen voor de verdediging van eigen land.
Wapensteun VS
Het omvangrijke Amerikaanse wapenpakket van 61 miljard dollar betekent een belangrijke steun in de rug voor Oekraïne. Toch is ‘slechts’ 21 miljard dollar direct bestemd voor wapens en munitie in Oekraïne. Pakweg 14 miljard is gereserveerd voor het ontwikkelen van nieuwe wapens, 23 miljard voor het aanvullen van Amerikaanse reserves.
Oekraïne kan dankzij het Amerikaanse steunpakket 155 millimetergranaten en raketten voor de lange afstand tegemoet zien. Het Amerikaanse besluit is daarom door de Oekraïners aan het front met gejuich ontvangen. Niet onbelangrijk is ook het recente Britse besluit om 662 miljoen dollar steun te geven, het grootste wapenpakket van het VK ooit. De Britten leveren daarbij onder andere een nieuwe lading Storm Shadow-raketten (bereik 250 kilometer) en maar liefst vijftig pantserhouwitsers.
Oekraïne zet onverwacht al moderne Amerikaanse ATACMS-raketten voor de lange afstand (bereik 300 kilometer) in. De VS hebben deze hypermoderne raketten in maart in het diepste geheim geleverd. Oekraïne heeft volgens de Russische militaire blogger Rybar in twee weken tijd meer dan dertig ATACMS-raketten afgevuurd op de Krim. In de nacht van maandag op dinsdag heeft Oekraïne luchtverdedigingseenheden op de vliegbases Dzhankoy and Gvardeyskoye bestookt met twaalf raketten.
De levering is opvallend. De Amerikaanse president Joe Biden wilde tot voor kort alleen verouderde ATACMS-raketten (bereik 80 kilometer) geven uit vrees voor escalatie. Het Witte Huis hield de moderne ATACMS (bereik 300 kilometer) achter de hand om de Russen te weerhouden van nucleaire avonturen. Washington stuurt naar verluidt nu toch deze ATACMS, omdat de Russen gebruikmaken van ballistische raketten uit Noord-Korea.
Oekraïne verlegt z’n aandacht naar de bezette gebieden, verder achter het front. Russische commandocentra, munitieopslagplaatsen en aanvoerlijnen diep in bezet gebied zijn niet langer veilig. Oekraïne probeert met aanvallen in de diepte een Russische opmars te dwarsbomen.
Keerpunt
De vraag is of de Amerikaanse miljardenhulp tot een keerpunt in de oorlog leidt. Het miljardenbesluit van Washington is een belangrijk politiek en militair signaal aan Oekraïne. Het Westen blijkt, ondanks maandenlang getreuzel, toch meer verenigd dan Rusland had gehoopt. President Vladimir Poetin heeft ongetwijfeld een paar nachten slecht geslapen door het besluit van het Witte Huis.
Het Amerikaanse steunpakket betekent een belangrijke versterking van het moreel en de gevechtskracht van Oekraïne. Met het vooruitzicht op een nieuwe stroom wapens en munitie kan Oekraïne per direct de rantsoenering aan het front enigszins loslaten. Zelensky verwacht door de hernieuwde wapensteun een stabilisering aan het front.
Belangrijke vraag is hoe snel de Amerikaanse hulp kan arriveren. Munitie en materieel staan al weken paraat, in afwachting van een politiek besluit. De Amerikanen kunnen wapens en munitie naar verwachting vrij snel uit opslagplaatsen in Europa halen. Toch duurt het waarschijnlijk dagen tot enkele weken voordat het wapentuig daadwerkelijk het front bereikt.
Verslechtering
Voor Oekraïne verslechtert de situatie aan het front de komende weken naar verwachting verder. De Russen zetten waarschijnlijk alles op alles om zo veel mogelijk gebied te veroveren voordat de Amerikaanse steun arriveert. Eenmaal bezet terrein is niet zo gemakkelijk te heroveren, zo leert twee jaar oorlog in Oekraïne.
Bovendien bereiden de Russische strijdkrachten zich voor op een zomeroffensief. In juni, zegt Kyrylo Budanov, de chef van de Oekraïense militaire inlichtingendiensten. Waar een Russisch offensief plaatsvindt, is koffiedik kijken. De Russen zetten in op de verovering van de oostelijke provincies Loehansk en Donetsk, meldt Budanov.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov zegt echter dat Moskou zich richt op Charkiv, de tweede stad, in het noordoosten van Oekraïne. Mogelijk om het Oekraïense leger te misleiden of te dwingen troepen elders weg te halen en in te zetten bij Charkiv. Rusland lijkt op dit moment echter niet over voldoende manschappen te beschikken om de stad in te nemen.
Ondanks de sombere situatie aan het front, slaagt Rusland er naar verwachting niet in de Oekraïense verdediging te overweldigen, analyseert ISW. Goed bevoorraadde Oekraïense strijdkrachten zullen volgens de Amerikaanse denktank waarschijnlijk in staat zijn een significante Russische opmars te voorkomen. De plaatselijke, tactische doorbraken leiden daarbij niet tot een strategische omslag in de oorlog. De situatie is volgens militair analisten ernstig, maar niet dramatisch. ISW vermoedt dat Oekraïne zelfs in staat is zelf een offensief te starten.
Eén ding is duidelijk. Het eind van de oorlog in Oekraïne is nog lang niet in zicht. Meer bloedvergieten ligt in het verschiet.
