Niet het regeringsvliegtuig, maar een gewone lijnvlucht bracht Rutte vrijdag naar Istanbul – niet de hoofdstad, maar wel de grootste stad van Turkije. De demissionair premier was dan ook niet namens de Nederlandse regering op bezoek, maar om te praten over zijn ambitie om secretaris-generaal van de NAVO te worden. Een sollicitatiegesprek dus. Erdoğan, de leider van het machtigste land dat Ruttes kandidatuur als NAVO-baas nog niet steunt, kan zijn toekomstige carrière namelijk maken of breken.

De demissionair premier is vrijdag zo goed als alleen in Turkije. Van de Rijksvoorlichtingsdienst reist niemand mee. Wel wordt hij in Istanbul begeleid door de Nederlandse ambassadeur. Om 16.30 uur (Nederlandse tijd) volgt een persconferentie.

Bronnen in Ankara achten de kans groot dat Erdoğan vandaag groen licht zal geven aan Ruttes kandidatuur als NAVO-baas. Maar niets is zeker tot Erdoğans ja klinkt. En geheel in zijn politieke stijl, zal Erdoğan er iets voor terug willen, zo is de verwachting. Net zoals hij de Turkse goedkeuring voor NAVO-lidmaatschap van Zweden koppelde aan de levering van F-16-gevechtsvliegtuigen door de Verenigde Staten.

Terrorisme

Heel principieel tegen Ruttes begeerde topfunctie is de Turkse president niet. Eerder liet hij weten dat als Rutte zijn goedkeuring wil, hij moet beloven de zorgen van Turkije over terrorisme serieus te nemen. Daarmee doelt Erdoğan op de Koerdische PKK, een door de Europese Unie als terroristisch aangemerkte organisatie waar Turkije al decennia mee in oorlog is. Daarnaast wil hij dat Rutte zich als NAVO-chef onpartijdig zal opstellen bij conflicten die Turkije heeft met andere NAVO-landen. Daarmee doelt Erdoğan vooral op Griekenland, waarmee Ankara de maritieme wateren betwist, en Cyprus, waarvan Turkije een deel heeft geannexeerd.

Ook Hongarije, Slowakije en Roemenië zijn nog niet overtuigd van Ruttes geschiktheid als secretaris-generaal van het bondgenootschap. Klaus Johannis, de president van Roemenië, is de enige tegenkandidaat van Rutte voor de functie, maar mist openlijke steun van de bondgenoten. Johannis trekt zich waarschijnlijk terug zodra Turkije zich voor Ruttes kandidatuur uitspreekt, meldden NAVO-bronnen aan persbureau Bloomberg .

Orbán

NAVO-ingewijden verwachten dat zodra Turkije Rutte steunt, ook de andere dwarsliggers snel overstag zullen gaan. Hongarije kan nog dwarsliggen; de regering van premier Viktor Orbán heeft zich publiekelijk tegen zijn kandidatuur heeft gekeerd.

De demissionair premier heeft uiteindelijk de steun van alle 32 bondgenoten van de westerse militaire alliantie nodig om secretaris-generaal te kunnen worden.

Medestanders hopen Rutte in ieder geval voor de NAVO-top in de Amerikaanse hoofdstad Washington in juli bekend te kunnen maken als nieuwe NAVO-chef. Dat kan ieder moment gebeuren. Zodra alle bondgenoten het er unaniem over eens zijn dat Rutte de nieuwe NAVO-baas moet worden, kan de Noord-Atlantische Raad, waarin de permanente vertegenwoordigers van de 32 NAVO-landen zitting hebben, worden bijeengeroepen en het besluit worden beklonken.