Somber is ds. Robert Beckett niet over de religieuze situatie in Noord-Ierland, het meest christelijke land van het Verenigd Koninkrijk. „De kerken worden hier kleiner, maar zuiverder.” Het grootste protestantse kerkgenootschap wordt zelfs conservatiever.
Je zou er zo voorbij lopen. De smalle gevel aan het College Square East in Belfast, met in eenvoudige zwarte letters ”Evangelical Book Shop” erop, doet niet vermoeden dat liefhebbers van puriteinen daarbinnen eindeloos hun hart kunnen ophalen. En dat uitgerekend hier de wortels liggen van een kentering die de laatste tientallen jaren optreedt in de grootste protestantse kerkgemeenschap in Noord-Ierland, de Presbyterian Church of Ireland (PCI).
Althans, dat betoogt dr. Robert C. Beckett (76), zelf emeritus predikant in de Evangelical Presbyterian Church of Northern Ireland (EPC), een kleine afsplitsing van de PCI. Ds. Beckett is bestuurslid van de stichting achter de boekwinkel die in 1926 in EPC-kring ontstond. Met graagte geeft hij er een rondleiding, deze donderdagochtend in februari. Op de begane grond liggen vooral nieuwe uitgaven, van bijvoorbeeld Jonathan Edwards, Samuel Rutherford en Sinclair Ferguson. Op de twee verdiepingen –op de eerste vindt het gesprek verder plaats, aan een tafeltje– toont de predikant rijen tweedehands boeken tegen een schappelijk prijsje.
Ds. Beckett groeide op als plattelander, promoveerde in de landbouw, maar kent de Noord-Ierse hoofdstad inmiddels op zijn duimpje. Begin jaren tachtig werd hij er predikant in een achterstandsbuurt en dat bleef hij tot zijn emeritaat. Hij woonde midden tussen het geweld van de ”Troubles”, de bloedige twisten tussen Iers-nationalistische katholieken en Britsgezinde protestanten. Ds. Beckett zat met terroristen om tafel en bezocht moordenaars in de gevangenis. Sommigen van hen lazen graag Arthur Pink, zegt Beckett als de interviewer een boek van deze auteur uit de kast trekt. „Ze kwamen als degelijke calvinisten de gevangenis weer uit.”
„Noord-Ierland staat vol met degelijke, Bijbelgetrouwe kerken” - Ds. Robert Beckett, emeritus predikant Noord-Ierland
Welvaartsevangelie
„Noord-Ierland staat vol met degelijke kerken die het eens zijn over de Bijbelse principes”, aldus ds. Beckett. Veel basisscholen dragen een christelijk karakter; het vak godsdienst wordt vaak gegeven door wedergeboren christenen, zegt hij. Een recente volksraadpleging wees uit dat 75 procent van de ouders het oneens is met de wet Onderwijs in relaties en seksualiteit, opgelegd vanuit de regering in Londen, die scholen verplicht hun leerlingen te informeren over toegang tot abortus.
Dat neemt niet weg dat het aantal kerkgangers daalt, vertelt ds. Beckett. Vooral in de Rooms-Katholieke Kerk is het kerkbezoek drastisch afgenomen sinds de Goede Vrijdagakkoorden die in 1998 de Troubles beëindigden. Recent onderzoek wees uit dat 28 procent van de rooms-katholieken wekelijks de kerk bezoekt; in 1998 deed meer dan 80 procent dit.
Maar ook de protestantse cijfers dalen. Lidmaatschap en kerkbezoek in de PCI en andere presbyteriaanse kerkverbanden lopen al jaren terug, aldus ds. Beckett. Bovendien verlaten relatief veel protestanten gevestigde kerken om zich aan te sluiten bij moderne evangelische gemeenten, zoals Vineyard, waar volgens ds. Beckett vaak een welvaartsevangelie klinkt. Die kerken groeien dan ook, evenals migrantenkerken. Alleen al in Belfast zijn zes Chinese kerken, vertelt hij.
Lunchpauze
Maar ondertussen worden de protestantse kerken wel zuiverder in de leer, stelt ds. Beckett. „De laatste veertig, vijftig jaar wordt de PCI steeds conservatiever. In 1980 verliet de kerk de Wereldraad van Kerken. De laatste tien jaar zijn er nauwelijks vrouwen toegelaten als predikant. De kans dat nu een liberale predikant tot moderator (synodepreses, KvdB) wordt gekozen, is nul. Bijna alle hoogleraren zijn degelijke gereformeerde evangelicalen.” Ook in de theologie –bijvoorbeeld in de visie op de schepping of op de rechtvaardiging– treedt deze ontwikkeling op. Vooral de jongere predikanten zijn vaak conservatief.
„Het punt van vrouwelijke ambtsdragers is nog het grootste probleem van de PCI”, zegt ds. Beckett. „Vroeger waren het vaak de vrouwelijke ouderlingen die een conservatieve prediking steunden. Daardoor zijn de conservatieven minder geneigd het verschijnsel van vrouwelijke ambtsdragers uit te bannen, al neemt hun aantal wel af.” Ds. Beckett weet van gevallen waarbij een predikant bij verkiezingen voor ambtsdragers afkondigt dat mannen en vrouwen beide verkiesbaar zijn –dat moet volgens de kerkorde–, maar vervolgens preekt over een Bijbeltekst die die afkondiging weerspreekt.
„Deze boekwinkel had de belangrijkste invloed op de PCI-kerken” - Ds. Robert Beckett, emeritus predikant Noord-Ierland
„Ik wil niet opscheppen, maar de belangrijkste invloed op deze ontwikkeling in de PCI komt door deze winkel”, poneert ds. Beckett. „Een pand verder vindt namelijk altijd de jaarlijkse algemene vergadering van de PCI plaats. In de lunchpauze kwamen afgevaardigden naar deze boekwinkel, die via een van de oprichters ook banden had met de uitgeverij Banner of Truth. Hier kochten ze dan gereformeerde lectuur. Dat had veel invloed op de PCI.”
