Volgens Martin Luther King was zondag om 11.00 uur in de Amerikaanse samenleving het moment waarop de segregatie (gescheiden optrekken) het hevigst was: al naargelang hun huidskleur gingen christenen naar een witte of zwarte gemeente. En wat ziet u als u op zondagmorgen om u heen kijkt tijdens de kerkdienst? Grote kans dat uw gemeente minder divers is dan de Nederlandse samenleving, die voor een kwart bestaat uit mensen met een migratieachtergrond. Waarschijnlijk is uw kerk onderdeel van uw ‘bubbel’ en net zo wit en hoogopgeleid als uw straat, de school van uw kinderen en de sportclub.

Dat zag ik tenminste gebeuren in de Vinex-wijk waar ik predikant ben geweest. Van de wijkbewoners had 25 procent een migratieachtergrond; ze woonden vooral in het gedeelte met sociale huurwoningen. De bezoekers van de kerk in de wijk waren echter voor 98 procent wit. Er bleek geen enkel gemeentelid in dat multiculturele deel van de wijk te wonen. Gemeenteleden vertelden dat ze waren weggetrokken uit achterstandswijken in de grote stad om rustig en ruim aan de rand ervan te kunnen wonen. Een zuster vertrouwde me toe dat ze hun felbegeerde huis in de wijk uiteindelijk niet hadden gekocht toen bleek dat de buren uit Suriname kwamen – ze waren bang voor geluidsoverlast.

Monocultureel

In ons land is er dan wel minder sprake van racisme dan in de Verenigde Staten in de vorige eeuw, maar ook hier leven christenen van verschillende culturen en sociale lagen vaak langs elkaar heen. Veel kerken zijn monocultureel: een bepaalde cultuur, huidskleur of sociale status is dominant. En als er wel meer diversiteit is, zie je bij de koffie na afloop vaak soortgenoten met elkaar praten.

Het is een sociaal gegeven dat een mens behoefte heeft aan ”bonding”: je wilt ergens bij horen en je sluit je gemakkelijker aan bij mensen die op je lijken. In de Engelstalige wereld wordt dit ”homogeneous unit principle” gezien als kans voor kerkgroei: nodig mensen uit je eigen netwerk uit voor missionaire activiteiten die passen bij jullie gedeelde interesses. De keerzijde van deze kans is echter dat er weinig gedaan wordt aan ”bridging” (het overbruggen van cultuurverschillen) en dat de kerk niet groeit in veelkleurigheid.

Bekering

In de tijd van Jezus gingen Joden nauwelijks om met niet-Joden; ze wilden niet religieus verontreinigd raken. In Handelingen 10 lezen we hoe de Joodse Petrus door de Romeinse officier Cornelius uitgenodigd werd om bij hem thuis over Jezus te komen vertellen. God moest hem wel via een visioen een duw in de rug geven om die hoge sociale drempel over te gaan. Cornelius en zijn huisgenoten kwamen tot geloof. Maar Petrus maakte misschien wel een nog grotere bekering mee: hij leerde uit zijn veilige bubbel te stappen door de ontdekking dat God geen onderscheid maakt tussen volken en culturen.

Misschien bent u wel gegrepen door hetzelfde visioen: een verlangen dat uw kerk een warm thuis is voor alle culturen. Zit u met heilige onvrede in de kerkbanken omdat u droomt van een gemeente die een afspiegeling is van de buurt of straat. Of juist níét van uw straat maar van de sociale huurwoningen verderop. Wat kunt u doen om uw kerk te leren uit haar veilige, vertrouwde bubbel te stappen?

Het kan anders

Als predikant ben ik verbonden aan Samen Geloven, een project van Stichting Geloofsinburgering en de Protestantse Kerk in Nederland om gemeenten te inspireren om meer intercultureel kerk te zijn. Via ons Verkenningstraject begeleiden we een witte stadskerk die meer contacten wil met de multiculturele wijk. We dromen met een interkerkelijk netwerk in een Veluws dorp over hoe kerken daar samen met de migranten die er wonen, kunnen geloven. Maar ook denken we met een Afrikaans kerkgenootschap na over hoe het gelijkwaardige geloofscontacten met protestantse gemeenten kan opbouwen. Op ons netwerkdiner op 7 juni delen we die visioenen en toosten we op een kerk zonder bubbels. Droom, deel en dineer mee of nodig ons uit voor een Verkenningstraject. Want het kan anders.

De auteur is voorganger in de Protestantse Kerk in Nederland en een internationale gemeente en verbonden aan Samen Geloven (samengeloven.org).