Dat bleek de afgelopen dagen op het Calvijncongres in Grand Rapids in de Verenigde Staten.

Misschien mag ik deze bijdrage over het Calvin Studies Congress, dat van donderdag tot zaterdag werd gehouden, met een persoonlijke ontboezeming beginnen. Het trof mij aangenaam te mogen bemerken hoezeer een klein land groot kan zijn bij de wetenschappelijke discussie over de wereldwijde reikwijdte van het calvinisme.

Bij studenten vanuit de hele wereld, maar vooral uit Azië, die zich voorbereiden op een promotie, klonken in de presentaties namen als Voetius, Udemans, Wilhelmus à Brakel en Hondius, alsof ze met hun literatuur van jongs af aan vertrouwd waren.  Bij de grote betekenis die de Engelse presbyterianen vanuit de traditie van Westminster hadden, bleven de Nederlanders zeker niet achter.

De Nederlandse invloed van het gereformeerde gedachtegoed en kerkelijk leven liep vooral via de handelsrelaties. Waar vaste handelsposten, via de Verenigde Oost-Indische Compagnie bijvoorbeeld, werden gesticht, kwam al gauw de vraag op hoe ook het kerkelijk leven van de weinige Nederlanders, maar ook dat van de inheemse bevolking van de verre landen, onder het beslag konden worden gebracht van de verkondiging en de tucht van de gereformeerde Reformatie.

Toneelschrijver

De enige poging die ten tijde van Calvijn werd ondernomen om een Franse gereformeerde kolonie in Brazilië te stichten, mislukte jammerlijk. Karin Maag, de directeur van het Meeter Center in Grand Rapids had zich –als goede leerlinge van Beza– als toneelschrijver ingespannen om na het feestelijke banket tijdens het colloquium de gasten te onderhouden met een theatrale vertaling van een oud verslag van een teleurgestelde calvinistische kolonist, Jean de Léry.

Het is in het kader van een impressie niet mogelijk om de inhoud van de bijdragen van het colloquium recht te doen. Het is echter wel de moeite waard om een indruk te geven van het vele dat de deelnemers gedurende drie dagen meekregen. De bedoeling van de presentaties is immers ook om elkaar op ideeën te brengen voor verder onderzoek. Ik noem er enkele.

Professor Yudha Thianto, hoogleraar aan het Calvin Seminary, liet zien hoezeer allerlei catechismusverklaringen uit de zestiende eeuw een rol hebben gespeeld in de verspreiding van het calvinisme in het land van zijn afkomst, het voormalige Nederlandse Oost-Indië, nu Indonesië.

Een bijdrage die op het eerste gezicht niets met Nederland te maken had, van de Chinese student Yucheng Bai aan de Amerikaanse Duke University, bleek tot mijn verrassing veel dichterbij te komen dan ik vermoedde. De titel was ”American City on a Chinese Hill: Calvinist fundamentalism in Chinese Christianity”. Daarbij viel de naam van Jonathan Chao, bij velen in Nederland niet onbekend. Ook vanuit reformatorische kringen in Nederland werden financiële bijdragen gegeven aan zijn werk om Calvijns Institutie en reformatorische geschriften in het Chinees te vertalen.  Ik herinner me nog vanuit een ontmoeting hoe bevlogen hij een pleidooi voerde voor reformatorische literatuur, vooral van Calvijn, omdat die voor de Chinezen meer dan nodig was

Visie op zending

Aan het Calvin Theological Seminary is de Koreaanse Joohyung Lee bezig met een dissertatie over het wereldwijde calvinisme en de ontwikkeling van Voetius’ visie op de zending.

Het colloquium werd afgesloten door een referaat van prof. Charles Parker van de St. Louis University, die sprak over ”The Religious Geographies of Calvinist Missions in the Seventeenth Century”. Hij liet zien aan de hand van voorbeelden van de presbyterianen in de Amerikaanse kolonies en de Nederlanders, in de gebieden waar ze vanwege de handel terechtkwamen, dat het besef van de noodzaak van missionaire activiteiten meer aanwezig was dan vanuit latere missionaire bewegingen, in de achttiende en negentiende eeuw, wel eens werd gedacht.

Al met al liet dit colloquium bij alle diversiteit thematisch toch ook een duidelijke eenheid zien: de overtuiging dat het calvinisme vanaf het begin wereldwijd meer impact heeft gehad dan wel eens is gedacht.

Dr. M.A. van den Berg, emeritus predikant binnen de Protestantse Kerk in Nederland, bezocht de afgelopen dagen een Calvijncongres in Grand Rapids in de Verenigde Staten.