**Naam: Hubrecht Smits

Functie: directeur** Trans World Radio (TWR) Nederland en België„Voor TWR biedt de inzet van kunstmatige intelligentie (artificial intelligence, AI) zeker missionaire kansen. Ons vrouwenprogramma Women of Hope zenden wij momenteel uit in meer dan 65 talen. Nu wordt dit nog vertaald en aangepast door lokale christenen uit het land waarin we uitzenden. Met behulp van AI zou dat sneller kunnen. De vertaalkwaliteiten van AI zijn daar alleen nu nog niet goed genoeg voor. Ook kan AI een programma niet aanpassen aan een culturele context.

AI zou voor ons programma’s kunnen ontwikkelen in talen die door weinig christenen worden gesproken. Hierdoor zijn wij minder afhankelijk van lokale medewerkers en wordt ons bereik groter. In bijvoorbeeld China is het gevaarlijk om teksten in te spreken, omdat de overheid iemands identiteit kan achterhalen aan de hand van diens stem. Door te werken met kunstmatige intelligentie kunnen we de veiligheid van onze medewerkers vergroten.

Verder zou kunstmatige intelligentie ons kunnen helpen bij het bieden van nazorg. Na het bekijken of beluisteren van een programma kunnen kijkers en luisteraars vragen stellen via de telefoon, WhatsApp of Facebook. Als we een chatbot inzetten voor de eenvoudige vragen, bespaart dat ons veel tijd en energie. Je hebt alleen op dat moment geen zicht op de antwoorden. Je moet het proces helemaal uit handen geven. Dat vind ik een te grote stap. In Nederland hebben we hier nog geen ervaringen mee.

Ook zouden wij AI kunnen inschakelen bij fondsenwerving. Via ChatGPT kun je AI gemakkelijk teksten laten schrijven, illustraties laten maken en die naar de juiste doelgroep sturen. Wij zetten dat nu nog niet in, omdat ChatGPT niet altijd de juiste toon weet te treffen, maar ik verwacht dat dit in de toekomst zeker mogelijk is.  Ethisch gezien zitten er aan deze optie nog wel wat haken en ogen. Het is bijvoorbeeld heel gemakkelijk om iets te laten maken door AI en dat door te laten gaan voor echt. Mijns inziens ga je daarmee een stap te ver. De grens tussen echt en nep moet wel duidelijk zijn voor de lezer.

Als TWR denk ik dat we AI in de toekomst vaker gaan inzetten, maar er zijn nog wel belangrijke ethische vragen die om doordenking vragen, zoals: kan de Heilige Geest ook werken door een programma dat met AI is gemaakt? Ik denk zelf dat dit, bij verantwoord en zorgvuldig gebruik van AI, wel mogelijk is. In de kerk geloven wij ook dat de Heilige Geest werkt via de techniek, bijvoorbeeld als iemand een preek luistert via de kerktelefoon.

We moeten verder blijven bedenken dat AI geen hart, geen ziel en geen moreel kompas heeft

We moeten verder blijven bedenken dat AI geen hart, geen ziel en geen moreel kompas heeft. AI is ontwikkeld door mensen die de wetten van de wereld volgen en niet die van het Koninkrijk. Het bedrijf achter AI heeft bijvoorbeeld op veel ethische thema’s een andere visie dan christenen. Zal AI ook teksten over die onderwerpen kunnen maken waar je als christen achter kunt staan of zal het alleen maar schrijven wat het grote publiek behaagt? De tegenstander maakt ook gebruik van AI. Er zijn dus nog grote hordes te nemen.”

Naam: Bram van Grootheest

Functie: tot vorige maand directeur Wycliffe Nederland
„Wycliffe Nederland heeft op dit moment geen mensen in dienst die zich bezighouden met AI. Wel volgen we de internationale ontwikkelingen op de voet. Zo was ik onlangs op een bijeenkomst waar collega’s uit het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten demonstreerden welke kansen kunstmatige intelligentie biedt voor ons werk.

Ze lieten zien dat AI een goed hulpmiddel kan zijn bij het schrijven van teksten. Op grond van eerdere artikelen kan ChatGPT een concepttekst maken die past bij de stijl van een persoon of organisatie. Op deze manier kun je AI inzetten bij het schrijven van een eerste versie van een brief voor de fondsenwerving. Dat roept natuurlijk ook vragen op, zeker in een tijd waarin persoonlijke benadering van een gever cruciaal is.

Het vertalen van de Bijbel gebeurt tot nu toe bijna nooit door AI, zeker niet voor talen waarin het vertaalwerk net begonnen is. Regelmatig zijn onze medewerkers degenen die een taal voor het eerst op schrift stellen. Aan AI heb je dan weinig, omdat het nieuwe teksten genereert op basis van bestaande bronnen.

Wel komt er bij de nieuwste vertaalsoftware een keuze om in speciale gevallen AI te gebruiken. Zo zijn er testen waarin een AI-module een eerste ’’kladvertaling’’ van Bijbelboeken uit het Oude Testament genereert op basis van een afgeronde vertaling van het Nieuwe Testament. Dit is in een allereerste, experimentele fase. De verwachting is dat AI in de toekomst het vertaalwerk zal helpen en mogelijk versnellen.

Er loopt ook een project waarbij een vertaler door een AI-module gegenereerde suggesties krijgt voor een verbeterde woordkeuze of zinsconstructie. Dat gebeurt nu ook al door de computer, maar AI is slimmer en sneller. AI kan ook mogelijke problemen opsporen, zoals ontbrekende delen van verzen. Verder wordt er gewerkt aan de mogelijkheid om checkvragen bij een proefvertaling van de Bijbel te laten genereren. Om grondtekstgetrouwe en natuurlijke vertalingen te maken, blijven mensen onmisbaar, al kan de techniek in de toekomst dus wel een steeds beter hulpmiddel worden.

De mogelijkheden van AI hebben mij enerzijds positief verrast. Anderzijds verwacht ik dat het door de komst van AI lastiger wordt om echt en nep van elkaar te onderscheiden. In Visie, het blad van de Evangelische Omroep, las ik een verhaal over een persoon, waarbij aan het slot werd gezegd dat het artikel was geschreven door AI. In onze situatie zou je dan kunnen schrijven dat meneer A uit land B blij is met zijn Bijbel, terwijl die beste man helemaal niet bestaat. Die kant moeten we niet opgaan. Dan gaan feit en fictie door elkaar lopen en dat lijkt me niet integer. Maar de inzet van AI als hulpmiddel biedt zeker kansen voor onze organisatie.”

Naam: Dr. Marten Visser
Functie: directeur GlobalRize „Als organisatie voor internetzending is het onze insteek om mensen te helpen van het scherm naar de kerk. Daarom hebben wij besloten dat wij open staan voor het gebruik van AI, maar kunstmatige intelligentie mag het menselijk contact niet vervangen.

Vooral bij de nazorg zou AI ons kunnen helpen. Wij ontvangen dagelijks honderden vragen over Bijbel en geloof. Wij kunnen ChatGPT zo programmeren dat het programma antwoordt als een Bijbelgetrouw christen. Nadeel is nu nog dat het systeem niet 100 procent waterdicht is. Ik moet bijvoorbeeld behoorlijk doorvragen om de chatbot een duidelijk prolifestandpunt te laten verwoorden of om de vrouw in het ambt op Bijbelse gronden af te wijzen. ChatGPT probeert zich zo veel mogelijk op de vlakte te houden, omdat dit standpunt niet strookt met dat van de meeste bronnen op internet. Maar in de meeste gevallen krijg je een degelijk, Bijbels antwoord.

Wij kiezen hier niet voor, omdat wij het huidige menselijke contact waarin wij het Evangelie delen niet willen vervangen door een chatbot. Wel hebben wij deze functionaliteit beschikbaar gesteld aan onze vrijwilligers. Als iemand vijf Bijbelteksten zoekt om iemand te bemoedigen kan onze ChatGPT-chatbot daar uitstekend bij helpen.

Als experiment overwegen wij wel om een aparte website te maken waarop onze ChatGPT-chatbot vragen beantwoordt over de Bijbel en het geloof. Voor bezoekers moet dan wel duidelijk zijn dat er een chatbot achter zit en geen mens. Vrijwilligers kunnen een inschatting maken wie een vervolggesprek nodig heeft en wie niet. Van de honderd mensen die een vraag stellen zijn dat er misschien maar dertig. Dat bespaart onze organisatie tijd en energie.

Waar ik AI onlangs ook voor heb ingezet, is het verrijken van YouVersion. Dat is een app met Bijbelleesplannen in verschillende talen en vertalingen. Veel mensen maken er gebruik van, ook niet-christenen. Ik kwam op het idee om dagboekstukjes van Spurgeon aan een leesplan te koppelen. Daar zit geen copyright meer op. Maar het Engels daarvan was zo gedateerd, dat ik bang was dat dit voor veel mensen een drempel zou zijn. Met behulp van AI heb ik toen in drie kwartier de tekst van Spurgeon herschreven naar modern Engels.

Een andere mogelijkheid van AI is het maken van video’s. OpenAI, de maker van ChatGPT, heeft hiervoor vorige maand nieuwe software gelanceerd: Sora. Daarmee kan met behulp van kunstmatige intelligentie tekst worden omgezet in een zeer realistisch ogende video. Dat bespaart veel kosten.

We zullen meer met videocontact moeten gaan werken om cursisten te verzekeren dat ze met echte mensen te maken hebben

De kans op het verspreiden van desinformatie wordt hiermee wel heel groot.  Maar ook nu al kun je met nepquotes en nepfoto’s mensen op het verkeerde been zetten. Onlangs controleerde ik de antwoorden van een student die de Bijbelcursus had doorlopen. Ik zag al gauw dat hij ChatGPT had gebruikt. Hij had zelfs geen moeite gedaan om dat te verbergen, want op de vraag om zichzelf voor te stellen stond „Hello, I am ChatGPT”.

Als GlobalRize zullen we meer met videocontact moeten gaan werken om cursisten te verzekeren dat ze met echte mensen te maken hebben. Hoe paradoxaal is dat. De digitale ontwikkelingen zorgen ervoor dat we meer fysiek moeten gaan doen.”

Kunstmatige intelligentie biedt voordelen aan missionaire organisaties, maar voor de vervolgde kerk kan de inzet een bedreiging vormen. CEO en voorzitter van Global Christian Relief David Curry luidde hierover onlangs de noodklok. Deze Amerikaanse organisatie zet zich in voor vervolgde christenen. Hij gaf in een interview met Faithwireaan dat landen waar christenen vervolgd en onderdrukt worden kunstmatige intelligentie inzetten om hun greep op christenen te verstevigen.

Open Doors-directeur Maarten Dees herkent de woorden van Curry. „Dit is wat wij al een paar jaar rapporteren. Met name China maakt gebruik van kunstmatige intelligentie om de activiteiten van zijn bevolking te volgen.”

Het land werkt met een sociaal kredietsysteem. Dat houdt in dat alle burgers een bepaalde score krijgen op basis van hun gedrag. Om de bevolking te volgen, heeft China ruim 500 miljoen camera’s hangen. Dat is circa één camera op drie Chinezen. Voor de score maakt het land gebruik van big data die afkomstig zijn uit tal van databases, zoals de gegevens van politie, financiële instellingen en internetbedrijven.

Chinezen die op een zwarte lijst komen, kunnen allerlei rechten verliezen, zoals de mogelijkheid om geld te lenen of naar het buitenland te reizen, de toegang tot sociale voorzieningen of de kans op een goede baan. Iedereen die ingaat tegen de norm wordt gestraft.

Dees: „Voor christenen werkt dit systeem desastreus. Kerkbezoek en christelijke activiteiten leveren een slechte score op. Wat betekent dat zij tweederangsburgers worden. In rap tempo exporteert China bovendien deze technologie naar andere landen, zoals Myanmar, India en Afrikaanse landen met een dictatoriaal regime.”

Een ander probleem voor de vervolgde kerk zijn de deepfakefilmpjes die gemaakt worden op basis van AI. Daarin worden gebeurtenissen of overtredingen getoond die nooit plaatsvonden. Zo komt het geregeld voor dat deepfakes uitlekken waarin christenen zich negatief zouden uitlaten over de profeet Mohammed. Vervolgens komt er een menigte langs die de christelijke gemeenschap aanvalt en de kerk platbrandt.

Dees: „Wij krijgen ook regelmatig met dit soort deepfakefilmpjes te maken. Op afstand is het lastig om te beoordelen wat er is gebeurd, daarom zijn wij heel voorzichtig met dat soort gesuggereerde feiten. Wij proberen altijd terug te gaan naar de bron. Pas daarna gaan we aan de slag met de informatie.”

Het is heel lastig om je als vervolgde christen te wapenen tegen misleiding door AI, stelt Dees. „We moedigen christenen aan om vol te houden en om zich niet in de war te laten brengen. Als Open Doors bieden we hun cursussen aan om juist als het spannend wordt op hun plek te blijven. In de wetenschap dat er een wereldwijde kerk is die voor hen bidt.”

Dit is het eerste deel van een tweeluik over de kansen van AI voor de kerk. Donderdag deel 2.