De VB Explorer zet zich schrap. „Trossen los.” Op bijna volle kracht sjort de sleepboot in de haven van Rotterdam aan 65.000 ton staal van de HMS Prince of Wales. Tergend langzaam komt het reusachtige Britse vliegdekschip in beweging.
Maandag. De zon glinstert in het woelige water van de Europahaven in Europoort. Een handvol meeuwen klapwiekt nieuwsgierig rond. Drie patrouilleschepen van het Havenbedrijf leggen de scheepvaart in het Beerkanaal stil, terwijl politieboot P3 een oogje in het zeil houdt. Vier VB-sleepboten van Boluda Towage staan op scherp voor een niet-alledaagse klus. De VB’s verwijzen naar de Spaanse eigenaar Vicente Boluda (VB).
Voor het eerst in vijftien jaar bezoekt een vliegdekschip Rotterdam. De Prince of Wales (284 meter lang, 70 meter breed) is sinds dinsdag op havenbezoek in Rotterdam, na deelname aan Steadfast Defender, de grootste NAVO-oefening sinds de Koude Oorlog. De 700 matrozen mogen in Rotterdam even de benen strekken. Drie kunnen zich niet gedragen en worden opgepakt. Drank en drugs.
De Britse gast is bijzonder. HMS Prince of Wales (topsnelheid 25 knopen/46 km/uur) kan zo’n 18.500 kilometer varen zonder bij te tanken. Het aantal opvarenden groeit in vol ornaat naar 1600 man. Het vijf jaar oude vliegdekschip –kosten 4 miljard euro– biedt ruimte aan 4 helikopters en 36 F-35’s. De gevechtsvliegtuigen stijgen op via een 6 meter hoge ‘skischans’ aan het uiteinde van het dek. Landen op het dek doen ze dan weer verticaal. In een open luik van een hangar staan twee helikopters onder zeil. De geavanceerde F-35-jachtvliegtuigen laten zich vandaag niet zien. De acht aan boord zouden al vroegtijdig naar huis zijn gevlogen.
Assistentie
En nu wil het Britse vliegdekschip (R09) naar huis. Vier sleepboten van Boluda Towage, de Kracht, Hudson, Schelde en Explorer, assisteren bij vertrek. „We varen nu 9,9 knopen, zo’n 18 kilometer per uur”, zegt kapitein Jaap Tanis (60) van de 32 meter lange VB Kracht op het Calandkanaal. Behendig bedient hij op de brug de 7100 pk sterke motoren. „Zo’n sleepboot zonder kiel vaart als een hork”, verzucht Tanis. „Ik moet ’m goed in z’n greep houden.” Geroutineerd bedient hij de compacte krachtpatser.
In de Europahaven klotst water tegen de lichtgrijze Prince of Wales. De Brit zit strak in de lak. De Engelse vlag wappert fier in de wind. De imposante oorlogsbodem torent hoog uit boven het water. Twee bruggen op het vliegdekschip (één voor scheepvaart en één voor vliegverkeer) steken scherp af tegen de blauw-witte Hollandse polderlucht. Het sleepbootje langszij oogt als een roeiboot.
De veiligheidsmaatregelen zijn streng. Het haventerrein is verboden gebied. Voor op de Prince of Wales staat een militair met mitrailleur op scherp. Halverwege het schip, aan stuur- en bakboord nog vier. En eentje achterop. Vier radars draaien hun eindeloze rondjes. Het glinsterende water weerspiegelt op de strakke scheepshuid van de Prince.
Dikke sleepkabel
De vier sleepboten nemen strategische posities in. „De VB Kracht aan de voorkant, de VB Hudson aan de zijkant tegen de schouder, de VB Schelde tegen de heup en de VB Explorer aan de achterkant”, legt Jan van Wingerden (37) uit, die als zogeheten ”tow master” de bijzondere klus begeleidt. Hij wijst naar het woord ”tug” (sleepboot) op de zijkant van de Prince of Wales. „Daar is de romp het sterkst.” De overhangende scheepsopbouw van het vliegdekschip vraagt een speciale aanpak. „We moeten twee sleepboten inzetten die hun mast kunnen klappen.”
Brits oorlogsschip. Tom van Oossanen
Brits vliegdekschip. beeld RD
Sleepboot. beeld RD
Kapitein Jaap Tanis (l.) en Jan van Wingerden. beeld RD
Brits vliegdekschip. beeld RD
Vertrek Prince of Wales. beeld Tom van Oossanen
Blik op de verplaatsing van het Britse vliegdekschip HMS Prince of Wales door de haven van Rotterdam. beeld RD
Vlag sleepboot. beeld RD
Brits vliegdekschip. beeld RD
Vliegdekschip Rotterdam. beeld RD
Jan van Wingerden. beeld RD
Brits vliegdekschip. beeld RD
Brits vliegdekschip. beeld RD
Sleepklus. beeld Tom van Oossanen
Stuurhut sleepboot. beeld RD
Brits vliegdekschip. beeld RD
Brits vliegdekschip. beeld RDBehoedzaam duwen de Hudson en de Schelde hun snuit tegen de romp van de Brit. Een 11 centimeter dikke sleepkabel verbindt sleepboot en oorlogsschip. „De VB Kracht kan 83 ton trekken. De bolder van de Prince of Wales kan 85 ton trekkracht aan”, licht Van Wingerden toe. „Past precies.”
Een ingevlogen Nederlandse loods op de brug van het vliegdekschip regisseert de klus. „Explorer op driekwart kracht”, commandeert de loods. De kapitein van de Explorer geeft zijn sleepboot de sporen. Het water bruist. De sleepboot helt schuin over onder de enorme krachtsinspanning. Langzaam, tergend langzaam komt het 65.000 ton wegende blok staal in beweging.
Escorte
Op pakweg 50 meter van de wal zet de Brit zijn twee dieselmotoren in. Voorzichtig. De twee krachtbronnen van elk 33 ton kunnen 80 megawatt vermogen leveren, evenveel als vijftig hogesnelheidstreinen samen. De vier sleepboten escorteren het vliegdekschip. Tikje stuurboord, tikje bakboord. Dan draait de Brit achteruit het Beerkanaal in.
Vervolgens koerst de HMS Prince of Wales richting open zee. Tussen de paddenstoelen van Hoek van Holland door. In de monding van de Nieuwe Waterweg geeft de Kracht vol gas. De sleepboot trilt. Het Britse vliegdekschip verdwijnt langzaam achter de horizon. Klus geklaard, missie geslaagd.
