Het is niet de vraag óf, maar wanneer mazelen opduikt in de Biblebelt. Daarvoor waarschuwen experts, die wijzen op de lage vaccinatiegraad in plaatsen als Urk en Barneveld.
Plotseling is mazelen weer terug in Nederland. In Eindhoven bleken veertien ongevaccineerde kinderen en een ongevaccineerde volwassene de ziekte onder de leden te hebben, meldde GGD Brabant-Zuidoost donderdag.
Immunoloog prof. Ger Rijkers, verbonden aan University College Roosevelt in Middelburg, is niet verrast over de besmettingen. „In januari voorspelde ik al dat de ziekte in Nederland zou komen. Ik denk dat er nog veel meer gevallen gaan volgen. Mazelen is het meest besmettelijke virus dat we kennen. Als één kind het heeft, komen er meer.”
Mazelen is het meest besmettelijke virus dat we kennen
Het zou de Zeeuwse immunoloog niet verbazen als we dit jaar zelfs een mazelenepidemie krijgen, net als momenteel in Roemenië. „Er zit een zekere periodiciteit in. Ongeveer elke tien jaar is er weer een grote uitbraak.” In 2013/2014 werden zo’n 2700 gevallen gemeld. Ruim 180 patiënten moesten worden opgenomen in het ziekenhuis en één kind overleed.
Ook Helma Ruijs, arts infectieziektebestrijding bij het RIVM, stelt dat een mazelenepidemie slechts een kwestie van tijd is. „Het kan nog een jaar of twee duren, maar een epidemie komt er. De vorige was tien jaar geleden. Intussen zijn er waarschijnlijk weer voldoende onbeschermde kinderen om een nieuwe epidemie te laten ontstaan.”
Burkina Faso
De lage vaccinatiegraad in met name de Biblebelt baart hun zorgen. Zo heeft in Neder-Betuwe 54 procent van de zuigelingen de BMR-prik gehad, die beschermt tegen bof, mazelen en rode hond. Urk staat met 60 procent op de tweede plek als gemeente met de laagste vaccinatiegraad. Barneveld komt met 67 procent op plek drie, blijkt uit het nationale vaccinatieregister van het RIVM. „Super kwetsbaar”, noemt Rijkers die gemeenschappen. „In sommige gemeenten is de vaccinatiegraad lager dan in Burkina Faso.”
De immunoloog vindt het zorgelijk dat er ook buiten de Biblebelt gebieden zijn met een lage vaccinatiegraad. Zo daalde het aandeel gevaccineerde kinderen in Den Haag met 10 procentpunt sinds 2020. Vier wijken in de stad hebben een vaccinatiegraad van slechts tussen de 59 en 69 procent.
Bescherming vaccin tegen mazelen houdt jarenlang aan
In veel Zeeuwse gemeenten daalde de vaccinatiegraad tijdens de coronapandemie met 15 tot 20 procent, becijferde Rijkers. Hij wijt de afname aan wantrouwen richting vaccins, de overheid en de wetenschap. „Eigenlijk is dat gek. Je zou ook kunnen redeneren dat de pandemie heeft laten zien hoe belangrijk vaccinatie is om ziekten eronder te krijgen.”
Vaccinatiebereidheid onder reformatorische ouders neemt toe
„Tijdens de pandemie was er veel discussie over de veiligheid van de nieuwe vaccins”, duidt Ruijs. „Dat kan afstralen op andere vaccins die we al lang gebruiken.”
Een vaccinatiegraad van minstens 95 procent is nodig om een mazelenuitbraak te voorkomen. „Die overige 5 procent moet bovendien gelijkmatig verdeeld zijn over Nederland”, zegt Rijkers. „Dat is in de praktijk niet zo. Ongevaccineerde mensen zitten vaak geconcentreerd op een bepaalde school of club.”
Ruijs heeft onderzoek gedaan naar de bereidheid van reformatorische ouders om hun kind te laten vaccineren tegen kinderziekten. „Over de generaties heen zagen we een toename. Ons onderzoek was echter vóór de coronapandemie. Hoe de situatie nu is, weet ik niet.”
Enorm risico
De BMR-prik beschermt uitstekend tegen mazelen, zegt Ruijs. „Als je gevaccineerd bent, is de kans dat je mazelen krijgt en er heel ziek van wordt erg klein. Ook houdt de bescherming jarenlang aan.”
Rijkers wijst erop dat het vaccin niet meteen werkt. „Dat duurt een dag of tien. Wacht daarom niet tot het allerlaatste moment. Stel dat je een ongevaccineerd kind op een kinderdagverblijf hebt zitten en iemand anders in de groep heeft mazelen, dan ben je te laat.”
Ouders kunnen redeneren: laat mijn kind maar mazelen krijgen, dan bouwt het tenminste weerstand op. „Als je kind het overleeft wel”, reageert de immunoloog. „Dat is wat gechargeerd gezegd, want de meeste kinderen hebben slechts milde klachten. Maar je neemt dan wel een enorm risico. Van een jong kind kun je niet voorspellen hoe de ziekte afloopt.” Hij wijst erop dat mazelen in 1990 wereldwijd aan 800.000 kinderen het leven kostte. „Dus voor ongevaccineerde mensen is mazelen een ziekte waaraan je kunt overlijden.”
