Winkeldief belandt steeds vaker op zwarte lijst
Ondernemers zijn stelende klanten zat. Ze gaan daarom vaker met een zwarte lijst werken. Dieven die daarop terechtkomen zijn niet langer welkom in hun winkels. „De maat is echt vol.”
Een jonge vrouw stapt een kledingwinkel binnen. In haar rechterhand draagt ze een grote tas, op het oog leeg. Ze werpt onschuldige blikken om zich heen. Een medewerkster achter de balie veert echter op. Ze kijkt op haar telefoon en stapt dan op de dame af. „U weet toch dat u hier niet mag komen?”
Sinds begin dit jaar ontving het Platform Veilig Ondernemen (PVO), een landelijke organisatie die ondernemers bescherming biedt tegen verschillende vormen van criminaliteit, aanvragen van meer dan twintig winkelgebieden voor een collectief winkelverbod. Een forse toename ten opzichte van de afgelopen jaren. Martijn Wildeboer, woordvoerder van het PVO, is niet verbaasd over die stijging.
Een collectief winkelverbod houdt in dat iemand die steelt of ander ongewenst gedrag vertoont, zoals agressie, niet meer welkom is in de bedrijven die het verbod samen hebben ingesteld.
Winkeliers mogen niet zomaar klanten weigeren. Om daartoe te kunnen overgaan, moeten ze een aanvraag bij het Platform indienen, waarna de Autoriteit Persoonsgegevens - die waakt over de privacy - toestemming moet geven. Lukraak een naam doorsturen naar een andere winkel of een foto op de winkelruit plakken is verboden.
Politie
Het delen van gevoelige informatie is iets dat zorgvuldig moet plaatsvinden. Zo is het verplicht dat er altijd iemand van de politie, gemeente of het openbaar ministerie betrokken moet worden bij het waarschuwen van verdachten.
Ondanks die strenge eisen komen er steeds meer collectieve verboden. Een dief wordt dan geregistreerd in het winkelcentrum waar de overtreding werd begaan. Zodra hij of zij voor de tweede keer over de schreef gaat, komt de rover in principe geen enkele zaak in het aangesloten gebied meer in.
De winkeliers daar zullen de foto en andere gegevens van de boosdoener met elkaar delen. Vaak gaat dat via een app, waarop snel kan worden gezien wie een winkelverbod of een waarschuwing heeft gekregen.
Winkeliers nemen de maatregelen niet uit luxe. Volgens Wildeboer komen detaillisten vaker in actie tegen diefstal, omdat die inmiddels de spuigaten uit loopt. In 2023 werd 45.000 keer aangifte gedaan, 5000 keer meer dan in het jaar ervoor. De maat is volgens Wildeboer echt vol.
Hoog Catharijne
De toename van diefstal en overlast gaan het Utrechtse Hoog Catharijne, een van de grootste winkelcentra van Nederland, niet voorbij. Ook daar wordt daarom sinds kort gewerkt met een zwarte lijst. Bijna zestig winkels doen mee. Tessa van Beekhuizen van Klepierre, het bedrijf achter het winkelcentrum, is daar blij mee.
Het platform Veilig Ondernemen heeft aan het project meegewerkt, tot volle tevredenheid van Van Beekhuizen. Desgevraagd geeft ze aan dat ook de samenwerking met de politie goed is. Die ondersteunt het initiatief.
De ondernemers in het winkelcentrum hebben volgens haar vertrouwen in de nieuwe aanpak. Ze denkt dat die heel wat potentiële dieven zal gaan afschrikken.
Wildeboer van het PVO deelt die mening. De zwarte lijst werkt volgens hem zowel preventief als repressief. „Bij één diefstal is er nog niets aan de hand, maar als iemand binnen een jaar twee keer over de schreef gaat bij een van de geregistreerde winkels, krijgt die persoon een winkelverbod. Als de betrokkene dat negeert, is er sprake van huisvredebreuk en is hij of zij strafbaar.”
Zelfscankassa
Waarom het aantal winkeldiefstallen zo is gestegen, kan de politie niet zeggen. De cijfers worden niet bijgehouden per branche, waardoor niet is vastgelegd hoe vaak er bij welk soort winkel wordt gestolen.
Wildeboer heeft het idee dat het de gestegen prijzen een belangrijke rol spelen. Mensen hebben minder te besteden, maar willen niet afzien van een lekker biefstukje in het weekend. Het installeren van zelfscankassa’s, die vooral in de supermarkten zijn opgerukt, speelt daar een rol in, maar is niet dé factor van de toename, vermoedt hij.
Kort lontje
Wildeboer signaleert dat dieven brutaler en agressiever zijn. Hij kan dat niet met cijfers onderbouwen, maar baseert dat op zijn gesprekken met ondernemers. „De mentaliteit is veranderd, en dat heeft volgens mij alles te maken met corona. Sinds mensen hun vrijheid terug hebben, is hun instelling vaker: mij maken ze niets, ik trek me nergens iets van aan.”
Mensen denken dat ze maar alles mogen, alles kunnen, alles mogen zeggen en alles mogen vinden. Ze hebben vaak een kort lontje, geeft de woordvoerder van het PVO aan. „Soms worden ze zelfs fysiek agressief.”
Winkels hebben veel last van die problemen, ook als het gaat om het vinden van personeel. Wildeboer: „Stel je voor dat je als 16-jarige denkt een leuk baantje bij de supermarkt te hebben. Dan moet je een volwassen man of vrouw aanhouden voor winkeldiefstal. En als je dat doet krijg je ook nog eens een grote mond. Dat kan behoorlijk intimiderend zijn. Niet echt goed voor de arbeidsvreugde.”
Wildeboer vindt dat een ernstige zaak. Voor de werknemers, maar ook voor de ondernemers. „Die hebben steeds meer moeite om personeel te vinden, omdat mensen geen zin hebben om te worden uitgescholden. Medewerkers haken om deze reden af.”