Op de brokstukken van Avdiivka wordt de Russische vlag gehesen. Vrijdag drapeerden de Russen hun vaandel op het Tweede Wereldoorlog-monument in het stadspark. Een dag eerder wapperde de Russische driekleur al aan de letters ”Avdiivka is Oekraïne”, die langs de westelijke toegangsweg staan geposteerd; president Volodymyr Zelensky maakte er eind december nog een selfie.

Op andere video’s is te zien hoe Oekraïense militairen tijdens hun vlucht de letters passeren. Een van de mannen huilt, en kijkt angstig om als naast hun pantservoertuig een mortiergranaat inslaat. „Om omsingeling te voorkomen en de levens van onze militairen te sparen besloot ik onze eenheden terug te trekken”, aldus de Oekraïense opperbevelhebber Oleksandr Syrsky, die vorige maand aantrad, zaterdagochtend.

Na vijf maanden felle strijd zijn de meeste huizen en flats van Avdiivka van de aardbodem weggevaagd. „Elke minuut klinken er schoten en explosies”, schrijft de Oekraïense militair Robi, die er vecht. „Je kunt je aandacht geen minuut laten verslappen – zelfs niet onder de grond.”

Om de aftocht te dekken zet Oekraïne de Derde Aanvalsbrigade in. Deze elitetroepen deelden vrijdag een video waarop te zien is hoe de manschappen pauzeren in de ondergrondse ovens van de naast Avdiivka gelegen cokesfabriek. De grond boven hun hoofden trilt; bij een van de militairen valt het gruis in de koffie. Zaterdag hesen de Russen echter ook de vlag op het dak van de fabriek.

De slag om de voorstad van Donetsk duurt in feite al tien jaar. In 2014 verschansten de Oekraïners zich in het industriegebied in het oosten van de stad tegen door Rusland gesteunde gewapende milities. De afgelopen maanden zetten de Russen tienduizenden militairen in. Met succes dus, maar ook met grote verliezen: front-waarnemers reppen van duizenden gesneuvelden en honderden verwoeste voertuigen. Het lijkt de Russen erom te doen om Donetsk, een stad die al tien jaar bezet is, veilig te stellen van Oekraïense artillerie. Dat was althans de boodschap die de Russische defensieminister Sergej Sjojgoe in december overbracht aan de Russische president Vladimir Poetin over Marijinka, een ander voorstadje van Donetsk dat het Russische leger toen veroverde.

De Oekraïense opperbevelhebber Syrsky zegt zijn troepen nu naar „gunstiger gelegen verdedigingslinies” te verplaatsen. De meeste troepen zouden ongedeerd zijn ontkomen. De Derde Aanvalsbrigade deelde wel een bloederige video, waarop te zien is hoe manschappen bij elkaar de granaatscherven uit het lijf trekken en provisorisch de wonden hechten. President Zelensky waarschuwde dit weekend op de Veiligheidsconferentie in München dat „de situatie in Avdiivka aantoont dat Oekraïne een tekort aan wapens heeft”.

Naar het lot van de achtergebleven burgers is het gissen. Naar verluidt verbleven nog zo’n negenhonderd mensen in de stad. Zij schuilden al anderhalf jaar in hun keldertjes tegen de artilleriebeschietingen. Volgens legerpredikant Oleg Tkatsjenko, de Oekraïense hulpverlener met wie deze verslaggever in november nog Avdiivka bezocht, zijn de Russen begonnen met „filtratie”, ofwel een screening van de bewoners op hun loyaliteit. „De mensen zijn bang en smeken nu om evacuatie. Dat gaat helaas niet meer.” Vraag is wie er nog in leven is: de afgelopen weken schoten de Russen tientallen vliegtuigbommen af op de stad. Voor artillerie kun je schuilen in de kelder; een vliegtuigbom vernielt een flat tot aan het fundament.