De Koninklijke Luchtmacht begluurt de Russen binnenkort met drie superdrones vanuit Roemenië. De eerste Nederlandse missie van de Reaper in het buitenland.
Niets ontgaat de gevoelige sensoren en camera’s van de MQ-9 Reaper. De grote onbemande toestellen (spanwijdte ruim 20 meter) patrouilleren straks op een hoogte van 50.000 voet, pakweg 15 kilometer, vanuit Roemenië langs de oostflank van het NAVO-gebied.
„Het doel is vanuit de lucht inlichtingen te verzamelen over de Russische activiteiten aan de oostgrens van de NAVO”, zegt luitenant-kolonel Jan Ruedisueli, commandant van het 306 Squadron op de Vliegbasis Leeuwarden. Nederland wil met de missie militaire steun geven aan Oost-Europese bondgenoten en laten zien de taken binnen de NAVO serieus te nemen.
Het bondgenootschap houdt de Russen dagelijks vanuit de lucht in de gaten. Geen overbodige luxe, na de onverwachtse grootschalige Russische invasie in Oekraïne. De missie in Roemenië moet de „collectieve afschrikking en de verdediging van NAVO-grondgebied” versterken, schrijft demissionair defensieminister Kajsa Ollongren in een Kamerbrief. Nederland levert daarmee een „robuuste” bijdrage aan de NAVO.
De Koninklijke Luchtmacht beschikt sinds 2021 over vier Reapers en vier bijbehorende grondstations. Volgend jaar verdubbelt de vloot naar acht stuks. De vliegtuigen-zonder-cockpit kunnen pakweg 27 uur lang rondvliegen of rondhangen in de lucht, dankzij hun 90 pk sterke motor en brandstoftank van 2215 liter.
Missie Roemenië
Tijdens de missie stijgt de verkenningsdrone op en landt in Roemenië. De besturing vindt plaats op Leeuwarden. Een ‘piloot’ bedient de drone vanuit een heuse ‘cockpit’ in een kantoortje op de vliegbasis. Dankzij een satellietverbinding kan de luchtmacht de Reaper overal ter wereld inzetten. De communicatie met het vliegende toestel werkt, met een vertraging van amper 0,5 tot 1 seconde, nagenoeg realtime. Op de Friese basis vindt ook de analyse van de beelden plaats. Defensie deelt de inlichtingen met de NAVO-hoofdkwartieren in Brunssum en Napels.
De luchtmacht zet de superdrones in vanaf de vliegbasis Câmpia Turzii in Roemenië. De eerste twee zijn vorige week in kratten gearriveerd, de derde volgt eind deze week. Overste Ruedisueli verwacht medio februari de eerste vlucht te kunnen uitvoeren. De missie duurt minimaal zes en maximaal twaalf maanden. Bij de inzet zijn 135 militairen betrokken, van wie 40 in Roemenië. De operatie kost een slordige 14 miljoen euro.
Voor Defensie is Roemenië de eerste inzet met de Reaper in het buitenland. Nederland bepaalt zelf waar, wanneer en hoe de toestellen worden ingezet, licht Ruedisueli vanuit de VS toe. De luchtmacht opereert boven Roemenië en de internationale wateren van de Zwarte Zee. „Niet boven Oekraïne.” Verder kan de overste, zelf F-16- en MQ-9-piloot, inhoudelijk niet te veel over de missie kwijt. De Russen lezen mee.
Tropische test
Defensie heeft de onbemande toestellen twee jaar lang getest op Curaçao. De verschillen met Roemenië zijn groot. In het Caraïbisch gebied vindt nauwelijks vliegverkeer plaats, terwijl de weersomstandigheden tropisch zijn. „We gaan van 30 graden naar 0 graden.”
De superdrones hielden in het Caraïbisch gebied drugssmokkelaars en andere criminelen in de smiezen. De operator stuurde de Reaper achter snelle speedboten van drugsbendes aan en dirigeerde politie- of marineschepen naar de smokkelaars.
Met succes. De Reapers waren tijdens de in totaal 2800 vlieguren in het Caraïbisch gebied betrokken bij de onderschepping van 16.000 kilo drugs, met een straatwaarde van zo’n 1 miljard euro, meldt luchtmachtwoordvoerder Niels Vredegoor.
Het Caraïbisch gebied is volgens luitenant-kolonel Ruedisueli een geschikte oefenlocatie, ook door de onrust in Venezuela. „Alles wat in de wereld gebeurt, vindt in het Caraïbisch gebied in het klein plaats.”
De luchtmacht opereert in Roemenië voor het eerst in een gebied met een vijandelijke dreiging. Zonder risico’s is de missie daarom niet. Een Russisch Su-27-jachtvliegtuig liet in maart vorig jaar een Amerikaanse Reaper neerstorten door er in de lucht brandstof op te spuiten en er tegenaan te vliegen.
Ruedisueli houdt rekening met een dergelijke scenario. „Er kunnen altijd onverwachte dingen gebeuren, maar ik ga er vanuit dat de Russen zich professioneel gedragen. Geen enkele piloot vliegt met opzet tegen een ander vliegtuig aan. Ik denk daarom dat het een ongeluk is geweest.” De hoge militair voorziet daarom geen problemen. „We blijven uit de buurt van de Russen en rekenen erop dat zij hun lesje hebben geleerd en zo’n actie niet meer uithalen.”
Escalatie
Het spuiten met brandstof wijst echter wel degelijk op opzet. De onbewapende Reapers kunnen bij dergelijke Russische agressie niet een klap uitdelen. „De politiek in Den Haag heeft besloten de Reapers bij deze missie niet te bewapenen om escalatie met Rusland te voorkomen”, legt Ruedisueli uit.
Voor de Reaper zijn Hellfire-raketten, die ook onder een Apache-gevechtsheli hangen, of lasergeleide bommen van een F-35-gevechtsvliegtuig beschikbaar. Pas in 2028 krijgen de superdrones hun eigen bommen en raketten. „Belangrijk om in conflictsituaties onze mensen op de grond te hulp te komen.”
