Margrethe draagt haar ambt over aan kroonprins Frederik, de oudste van haar twee zonen. „Ik heb besloten dat dit het juiste moment is”, zei ze zondag in haar eindejaarstoespraak. „Op 14 januari 2024, 52 jaar nadat ik mijn geliefde vader ben opgevolgd, zal ik aftreden als koningin van Denemarken.”

De 83-jarige vorstin kampt met rugklachten. Daardoor kan ze bij ontvangsten vaak niet staan. In februari onderging ze een rugoperatie. „Het ging goed, dankzij het vakkundige zorgpersoneel dat voor mij zorgde”, zei Margrethe zondag. „Uiteraard gaf de operatie ook aanleiding tot nadenken over de toekomst: of het tijd was om de verantwoordelijkheid aan de volgende generatie over te laten.”

Haar aftreden is een breuk met de traditie: vorsten van Denemarken, Noorwegen en Zweden hanteren de scepter doorgaans tot hun dood. Margrethe was dat ook van plan. „In dit land hebben we niet aan deze manier van terugtreden gedacht. Het is altijd zo geweest: je blijft zolang je leeft”, zei ze in 2016. „Dat is wat mijn vader deed en mijn voorgangers. En zoals ik het ook zie.”

Benaderbaar

Frederik X, de nieuwe koning van Denemarken en Groenland, is 55 jaar. In oktober is uitgebreid stilgestaan bij de achttiende verjaardag van Christian, zijn oudste zoon, die nu kroonprins wordt. Al generaties lang heten de kroonprinsen van Denemarken om en om Frederik en Christian.

In zijn jonge jaren stond Frederik bekend als partyprins. En als waaghals: meermalen lag hij in het ziekenhuis na een slee- of scooterongeval. Naar eigen zeggen zat hij niet lekker in zijn vel doordat zijn ouders het te druk hadden om hun kinderen veel aandacht te geven.

Frederik was vervolgens echter het eerste lid van de Deense koninklijke familie dat een universitaire studie afrondde: politicologie. Ook diende hij in alle drie de onderdelen van de krijgsmacht: landmacht, luchtmacht en marine.

Frederik André Henrik Christian was bijna 36 toen hij in 2004 met de toen 32-jarige Mary Elizabeth Donaldson trouwde. Zij komt uit Australië. Daar had de prins haar tijdens de Olympische Spelen in een bar ontmoet. Na zoon Christian in 2005 werd in 2007 dochter Isabella geboren en in 2011 tweeling Vincent en Josephine.

Na de operatie van zijn moeder nam Frederik vorig jaar taken voor haar waar. Zo ging hij in haar plaats naar de kroning van de Britse koning Charles.

Als staatshoofd wil Frederik benaderbaar zijn. „Ik wil mezelf niet opsluiten in een fort”, zei hij ooit. „Ik wil mezelf zijn, een mens.”

Broche

Sinds het overlijden van de Britse koningin Elizabeth II op 8 september 2022 was koningin Margrethe II de langstzittende vorst ter wereld. Denemarken is nu ook het enige land waar een vrouw op de troon zit. Dat lijkt in de toekomst te veranderen: meerdere Europese monarchieën hebben een vrouwelijke troonopvolger.

Margrethe was staatshoofd vanaf het overlijden van haar vader, koning Frederik IX, op 14 januari 1972. Reeds de volgende dag werd ze ingehuldigd. Dat gebeurde in de Christiansborg, het paleis in Kopenhagen waarin het parlement, het hooggerechtshof en het bureau van de premier zijn gevestigd.

De koningin bedankte zondag voor de „overweldigende warmte en steun” die ze heeft ontvangen. „Dank aan de verscheidene regeringen, met wie het altijd de moeite waard is geweest om samen te werken, en aan het Deense parlement, dat mij altijd met vertrouwen heeft ontvangen.”

Ook dankte ze het volk. „De steun en hulp die ik door de jaren heen heb ontvangen, zijn doorslaggevend geweest voor het kunnen uitvoeren van mijn taak. Ik hoop dat het nieuwe koninklijke paar met hetzelfde vertrouwen en dezelfde genegenheid zal worden ontvangen als ik.” Aan het eind van haar toespraak was ze ontroerd. Ze droeg een broche die ze van haar moeder cadeau kreeg en die ze ook droeg toen ze in 1967 met prins Henrik trouwde.

Luthers

In februari is het zes jaar geleden dat prins Henrik overleed. Hij kwam uit Frankrijk en heette eigenlijk Henri Marie Jean André de Laborde de Monpezat. Hij wist dat hij als prins-gemaal een lagere positie zou hebben dan zijn vrouw, maar uitte daarover toch openlijk zijn ontevredenheid. Sommige uitspraken kwamen in een ander licht te staan toen in 2017 bekend werd dat de prins aan dementie leed.

Tijdens hun verlovingstijd stapte Henrik over van de Rooms-Katholieke Kerk naar het protestantisme. In oktober 2016 woonde koningin Margrethe in de Duitse Lutherstad Wittenberg de opening bij van de gerestaureerde Slotkapel. Ze overhandigde het altaarstuk dat ze had geborduurd. Ze had er twee jaar over gedaan. „Ik tekende een ontwerp met de witte Lutherroos in het midden”, verklaarde ze. „Het was een opdracht die me zeer raakte, omdat Luthers Reformatie heel belangrijk was voor Denemarken.” Het Deense staatshoofd is wettelijk verplicht lid van de Lutherse Kerk in haar land te zijn en is ook hoofd van die kerk.