Kanselruil PKN en HHK: wat mag wel en niet?
De Hersteld Hervormde Kerk (HHK) floot vorige week de gemeente in Apeldoorn terug vanwege plaatselijke kanselruil met de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Hoe is het over en weer voorgaan van predikanten in beide kerken geregeld?
Protestantse Kerk in Nederland
De Protestantse Kerk in Nederland werd in 2004 gevormd uit de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk. De hervormde leden die buiten de PKN bleven, vormden uiteindelijk de HHK. Beide kerken erkennen elkaar officieel niet; er is dus ook geen kanselruil geregeld. Kanselruil is een vorm van samenwerking tussen gemeenten die elkaar herkennen op grond van de Bijbel en –in dit verband– de gereformeerde belijdenisgeschriften.
Predikanten uit de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) en de Nederlandse Gereformeerde Kerken (NGK) zijn welkom op protestantse kansels. De synode van de CGK bepaalde in 2013 dat predikanten „van gereformeerd belijden” in de Protestantse Kerk voortaan voor mogen gaan. Het blijkt overigens lastig om precies te definiëren wanneer er sprake is van predikanten die zich „in de uitoefening van hun ambt verbonden hebben aan de gereformeerde belijdenissen”. In de praktijk vindt er vooral kanselruil plaats met predikanten uit de kring van de Gereformeerde Bond.
De PKN heeft ook regelingen met de Remonstranten, Doopsgezinden, Evangelische Broedergemeente, Bond van Vrije Evangelische Gemeenten, Evangelisch-altreformierte Kirche in Niedersachsen en Gereja Kristen Indonesia Nederland.
De kerkorde van de PKN biedt voorzichtige openingen om tot kanselruil te komen met predikanten die niet tot een kerkgenootschap horen waarmee de PKN een overeenkomst heeft. Zo kan er bijvoorbeeld een oecumenische kerkdienst worden georganiseerd.
Hersteld Hervormde Kerk
De HHK kent geen regeling voor kanselruil met de Protestantse Kerk in Nederland. Het is dus voor hersteld hervormde predikanten officieel niet toegestaan om in een eredienst in de PKN voor te gaan. In de praktijk gebeurt dit echter regelmatig, en niet alleen in Apeldoorn. Zo gaan er onder andere in Abbenbroek, Soest, Spijk, Voorschoten, Vledderveen, Rotterdam-Kralingseveer en Andelst soms predikanten vanuit beide kerken bij elkaar voor.
De enige andere kerk waar hersteld hervormde predikanten mogen voorgaan, zijn de CGK. De christelijke gereformeerden regelden de kanselruil in 2010, de hersteld hervormden in 2012. De eerste officiële kanselruil vond plaats in april 2012, toen ds. J. Joppe (Woudenberg) voorging in de christelijke gereformeerde kerk in Middelharnis. Ds. G.R. Procee vervulde een beurt in Woudenberg. In de praktijk gaan er meer CGK-predikanten in de HHK voor dan andersom.
Hersteld hervormde predikanten gaan ook weleens voor in andere kerkverbanden, maar dat zijn meestal doordeweekse diensten die voor de Gereformeerde Bijbelstichting of de Staatkundig Gereformeerde Partij worden belegd. Die vallen niet onder ambtelijk toezicht. Een uitzondering was de preekbeurt van ds. G. Kater uit Waarder, die in 2018 voorging in de gereformeerde gemeente in Bodegraven.
