Het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) publiceerde maandag een rapport over man-vrouwverschillen bij kanker. „Het is voor het eerst dat we alle cijfers hierover op een rij hebben gezet”, zegt epidemioloog en IKNL-onderzoeker Melinda Schuurman. „Met ons rapport beogen we meer bewustwording van de man-vrouwverschillen. Uiteindelijk willen we toe naar de beste behandeling per individu. Daaraan kan inzicht in geslachtsverschillen bijdragen.”

Bijna alle soorten kanker blijken vaker voor te komen bij mannen dan bij vrouwen. Uitzondering vormen schildklier-, galblaas- en anuskanker, melanoom (huidkanker) en –niet verrassend– borstkanker.

De verschillen werden de afgelopen decennia wel steeds kleiner. Zo kwam longkanker in de periode 1990-1992 ongeveer zes keer zo vaak voor bij mannen als bij vrouwen. In 2019-2021 was dit verschil nog een factor 1,2. Ook blaaskanker komt vaker voor bij mannen, maar dit verschil met vrouwen is nu aanzienlijk kleiner dan in de jaren negentig.

Dat het verschil in het voorkomen van kanker tussen mannen en vrouwen steeds kleiner wordt, heeft volgens Schuurman te maken met veranderingen in gedrag, zoals roken. „Tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw was roken echt een mannending. In de jaren daarna grepen steeds meer vrouwen naar de sigaret.” Roken is een van de belangrijkste risicofactoren voor long- en blaaskanker.

Uitzaaiingen

Mannen hebben relatief vaak uitzaaiingen. Dat zijn kwaadaardige cellen die zich door het lichaam verspreiden en de kans op herstel fors verminderen. Een op de vier mannen die de diagnose kanker krijgen, heeft uitzaaiingen. Bij vrouwen is dat aandeel kleiner: een op de vijf.

Mogelijk trekken mannen minder snel aan de bel, geeft Schuurman aan, maar ook het type kanker speelt een rol. Zo wordt slokdarmkanker, die vaker bij mannen voorkomt, meestal pas in een later stadium ontdekt.

Vrouwen hebben een grotere kans de gevreesde ziekte te overleven dan mannen. Vijf jaar na de diagnose kanker is 71 procent van de vrouwen nog in leven, tegenover 65 procent van de mannen. Dit heeft volgens Schuurman niet alleen te maken met verschillen in het stadium, maar ook met het subtype. Zo hebben vrouwen met asbestkanker relatief vaak het subtype met de grootste kans op overleving.

Vechtstand

Ook in de behandeling bleken er man-vrouwverschillen te zijn. Zo kiezen mannen relatief vaak voor een tumorgerichte behandeling, zoals chemotherapie en immunotherapie. Vrouwen krijgen daarentegen gemiddeld vaker ondersteunende behandeling, als bijvoorbeeld sprake is van uitgezaaide dikkedarmkanker.

Volgens oncologisch chirurg Grard Nieuwenhuijzen van het Catherina Ziekenhuis accepteren vrouwen de situatie eerder dan mannen. Mannen staan in de „vechtstand”, zei hij maandag in het AD, vrouwen gaan eerder voor kwaliteit van leven.

IKNL-onderzoeker Schuurman durft deze verklaring niet over te nemen. „Het zou kunnen dat vrouwen andere keuzes maken dan mannen. Ik zie geen patiënten in de spreekkamer en vind het daarom lastig te zeggen. Om dat zeker te weten is ander onderzoek nodig, met vragenlijsten.”

Na de diagnose kanker –soms zelfs jaren later– tobben veel mensen nog met klachten als vermoeidheid, misselijkheid, kortademigheid en slapeloosheid. Vrouwen hebben hier vaker last van dan mannen. Toch heeft kanker meer impact op mannen dan op vrouwen. Vrouwen zónder kanker ervaren deze klachten namelijk vaak ook.