”Uw Koninkrijk kome. Als pelgrims onderweg met Joden en Palestijnse christenen, hun wonden en veerkracht” is de titel van de gespreksnotitie, die volgende week vrijdagavond op de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) wordt besproken. Daarin valt te lezen dat de kerk „al jaren worstelt” met haar houding ten opzichte van zowel Joden als Palestijnse christenen. De vragen zijn complex. Desondanks wil de synode „keuzes maken”. Bescheidenheid, lef en vrijmoedigheid zijn nodig om een weg te zoeken uit de „verlegenheid en verdeeldheid” die rondom het onderwerp zichtbaar zijn, onder meer in plaatselijke gemeenten, schrijven de opstellers.

Apartheid

Aanleiding voor hernieuwde bezinning op het conflict tussen Israël en de Palestijnen –de vorige, momenteel geldige beleidsnota stamt uit 2008– is de veranderende situatie in het Midden-Oosten. De kerk wil zich bezinnen op de bestrijding van antisemitisme, maar ook op „racisme, kolonialisme en apartheid”. Deze laatste onderwerpen zijn „prangende thema’s die op ons afkomen in de ontmoeting met Palestijnse christenen”.

Bovendien vraagt men van Joodse zijde om „betrouwbaarheid in de relaties”. Vanuit Palestijnse christenen is er „de steeds urgentere roep om als kerk op te staan tegen onrecht en bezetting”.

Uitgangspunt van de denkwijze die de notitie voorstelt, is het Koninkrijk van God. God gaat zijn „ongekende gang” in de geschiedenis en mensen uit allerlei tradities –Joodse, kerkelijke en andere– worden uitgedaagd hierin te participeren. Volgens de notitie is de kerk geroepen om hierin „mee te bewegen met Gods Geest, zoekend naar tekenen van Gods Koninkrijk, in het spoor van het volk Israël, in navolging van Jezus”.

Wonden

De notitie stelt voor om van hieruit drie bewegingen te maken. Ten eerste moet de kerk samen met het „veelkleurige” Jodendom de Bijbel lezen. De Joodse wortels van de kerk horen immers bij het DNA van de kerk. De relatie tussen Joden en christenen is „eigensoortig” maar niet minder dan oecumenische of interreligieuze relaties.

Lees ook

Hoe zit het nu met de Protestantse Kerk en Israël?

De zinsnede „onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël” uit de kerkorde van de PKN (artikel I.7) roept al jaren veel verwarring op, constateren de schrijvers van de notitie. Ze benadrukken dat die verbondenheid slaat op het volk Israël, niet op de staat. Dat stond ook al in de notitie uit 2008, hoewel de kerk toen wel zei dat ze de terugkeer van het Joodse volk naar Palestina „niet los” ziet van Gods trouw, en dat „de staat Israël een integraal onderdeel uitmaakt van de identiteit van het volk”.

Ten tweede moet de kerk „wonden aanraken”: luisteren naar trauma’s van Joden –de Holocaust, de „uiterst diepe wond” van de recente aanval van Hamas– en Palestijnen, die Gaza zien als een „openluchtgevangenis” en van wie sommigen Israël ervaren „als een apartheidsstaat”.

Investeren in relaties met zowel Joden alsook, vanuit de oecumenische roeping van de kerk, met Palestijnse christenen is daarom belangrijk, vinden de opstellers. Zo vindt de notitie het bezwaarlijk om bij het bezoeken van heilige plaatsen in Israël de Palestijnse medechristenen als „levende stenen” voorbij te lopen.

Belangrijk is, als derde punt, „zoeken naar wat helend en verbindend is”. In de spanning van de „verschillende roepingen” is het belangrijk om uithoudingsvermogen te betonen, stelt de notitie.

Conflict

De notitie beschrijft ook hoe Joden en Palestijnen het onderlinge conflict zien. Het Joodse verhaal gaat over verlangen naar een veilig thuis, over de Holocaust en het recht op een Joodse staat. Palestijnen zeggen „christenen van het eerste uur te zijn in het land van Jezus” en vertellen over verdrijving, onrecht en bezetting door Israël.

De kerk moet zich „niet laten dwingen” tot een keuze voor een van beide partijen, maar een eigen visie ontwikkelen, vinden de opstellers van de notitie. Ondanks de „voetangels en klemmen” moet de kerk „niet zwijgen”.