Zeker 25 pro-Palestijnse demonstraties zijn er sinds 7 oktober georganiseerd in heel Nederland. Vrijwel dagelijks gaan betogers in verschillende steden de straat op. De eerste demonstraties vonden plaats op 8 oktober, onder andere in Rotterdam. In Israël werden toen nog lichamen van slachtoffers geïdentificeerd. De grootste demonstratie tot nu toe was op 15 oktober op de Dam in Amsterdam. Bij die betoging waren volgens schattingen van de politie zo’n 15.000 mensen op de been. Ook dit weekend staan er weer protesten gepland, onder meer in Den Haag.

Achter de demonstraties zit een waaier aan organisaties. Onder andere BDS Nederland –een organisatie die oproept tot een boycot van Israëlische bedrijven, maar ook van bijvoorbeeld wetenschappers–, Palestijnse Gemeenschap.nl, Plant een olijfboom en Hizb ut-Tahrir (partij van de bevrijding) zijn bij betogingen betrokken. Het collectief Rotterdam voor Gaza organiseerde op 22 oktober een protest in de havenstad. Daarbij waren bijvoorbeeld de politieke partijen NIDA, DENK, Bij1 en de Rotterdamse SP betrokken.

Koloniale Westen

Een breed scala aan bewegingen dus. De een met een religieuze achtergrond, de ander zonder. De clubs hebben in ieder geval één ding gemeen: ze vinden dat de terreuraanval door Hamas in de westerse wereld onterecht wordt gezien als de aanleiding van het conflict. Zo schrijft BDS op 7 oktober, kort na de terreuraanval van Hamas, in een verklaring scherpe kritiek te hebben op „de regeringen van het koloniale Westen” omdat ze „hypocriet achter de apartheid van Israël staan” en doen „alsof het allemaal vanmorgen begon met de krachtige gewapende reactie van de onderdrukte Palestijnen in Gaza”.

Aandacht voor de slachtoffers aan de Israëlische zijde ontbreekt in de reacties van deze pro-Palestijnse clubs vrijwel geheel.

Parachuteheld

De organisatie Plant een olijfboom, die zich naar eigen zeggen inzet voor rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid voor alle burgers, post eveneens op 7 oktober op Instagram een video waarop onder meer een brandende Israëlische tank, een Israëlische jeep vol feestende Gazanen en de sporen van raketten richting Israël te zien zijn. De vraag die in de video wordt gesteld, refererend aan VN-resoluties: Waarom criminaliseert de wereld het Palestijnse verzet? Elk volk heeft toch het recht zich te verzetten tegen „koloniale overheersing, apartheid en buitenlandse bezetting, met alle beschikbare middelen, inclusief gewapende strijd”? Een paraglider die via de lucht de grens tussen Gaza en Israël oversteekt, is volgens het kanaal een „Palestijnse parachuteheld”.

De berichten van verschillende Nederlandse politici, die op X hun afschuw uitspreken over het genadeloze geweld van Hamas, zijn volgens de organisatie „een middelvinger naar het recht op verzet van een volk onder bezetting”.

Gevraagd naar deze posts, reageert een woordvoerder van Plant een olijfboom desgevraagd dat het niet aan de organisatie is om de daden van Hamas te veroordelen. Volgens haar meet het Nederlandse journaille op dit punt met twee maten. „We horen geen journalist aan de talkshowtafels vragen aan een gast om het jarenlange bezettingsgeweld tegen Palestijnen af te keuren.” De woordvoerder benadrukt dat de Palestijnen „een volk onder bezetting”, het recht hebben zich te verdedigen.

Lees ook

Brief van de hoofdredactie: De waarheid is vaak het eerste oorlogsslachtoffer

Of daar ook het vermoorden van burgers bij hoort? „Wij vinden het verschrikkelijk als welke burger dan ook geraakt wordt door dit geweld. Daarom zetten we ons ook in voor een einde aan de bezetting. Dat hebben de Palestijnen al op alle mogelijke manieren gedaan, zoals bijvoorbeeld door boycots en demonstraties. Maar alle middelen worden gecriminaliseerd.”

Anne Frank

Tienduizenden mensen gingen in Nederland in de afgelopen weken de straat op om zich solidair te tonen met de Palestijnen. Leuzen die te zien en te horen zijn: ”Stop the genocide”, ”Who is the Anne Frank now?” en ”From the river to the sea, Palestine will be free”. Dat laatste, ”van de rivier (de Jordaan) tot de zee (de Middellandse Zee)”, is een omstreden leus. Bedoeld kan worden dat het hele grondgebied van de staat Israël voor de Palestijnen zou moeten zijn. In 2021 oordeelde de rechter dat de leus niet strafbaar is, maar eerder deze week sprak een meerderheid van de Tweede Kamer uit dat het gaat om een geweldsoproep.

Bij de demonstraties ziet het over het algemeen groen, wit, zwart en rood van de Palestijnse vlaggen. Afwijkend is wat dat betreft de demonstratie op zondag 22 oktober op Plein 40-45 in Amsterdam, georganiseerd door Hizb ut-Tahrir.

Virulent antizionisme

Deze beweging is in veel –vooral Arabische – landen verboden. In 2007 schreef de AIVD dat de ideologie van Hizb ut-Tahrir zich kenmerkt „door een virulent antizionisme, een intense afkeer van seculiere regeringen en ideologieën, het volledig mijden van andersdenkenden en het voorschrijven van een confronterende en sterk polariserende boodschap.” Dat Hizb ut-Tahrir antizionistisch is, blijkt onder andere uit de folder die ze in de afgelopen weken verspreidden. Daarin zeggen ze onder meer dat „de enige manier om het brute geweld van de Zionistische bezettingsstaat te stoppen is dat moslimlegers de grenzen over gaan om de bezetting te beëindigen”.

Onlangs gingen beelden de wereld over van een demonstratie in Amsterdam, op zondag 22 oktober. Daarop zijn geen Palestijnse vlaggen te zien, maar zwarte vlaggen met Arabische tekst in het wit. Er komen enkele honderden toeschouwers. Mannen en vrouwen staan gescheiden van elkaar.

Naast de zwarte vlaggen roepen ook borden met de leus ”1 oemma (de wereldwijde islamitische gemeenschap, HKdH), 1 vlag, 1 leger, 1 oplossing” op sociale media veel verontwaardigde reacties op.

Maurits Berger, hoogleraar Islam en het Westen aan de Universiteit Leiden, is minder geschokt door de beelden van de Hizb ut-Tahrirdemonstratie uit Amsterdam. „Het ideaal van Hizb ut-Tahrir is dat alle moslims zich zullen verenigen. Die wens wordt uitgedrukt in zo’n leus.” Berger maakt zich geen grote zorgen: „Zo’n oproep tot stichting van een kalifaat klinkt natuurlijk vreselijk bedreigend. Je ziet beelden voor je van IS. Maar ik zou zeggen: Laat ze dromen. Hizb ut-Tahrir is niet gewelddadig, maar intellectueel.”

Ook Joas Wagemakers, islamoloog aan de Universiteit Utrecht, ziet Hizb ut-Tahrir niet direct als een veiligheidsrisico. „Daarvoor is de aanhang van de beweging veel te klein. Bovendien is het niet hun doel in het Westen gewelddadige staatsgrepen te plegen. Volgens Hizb ut-Tahrir is de gewapende strijd wel de enige manier om Israël te bestrijden.”

Op een ander niveau zijn de zorgen van Nederlanders wel terecht, vindt Wagemakers. „Sociaal-maatschappelijk is het een ander verhaal. Hizb ut-Tahrir is een beweging die uitspreekt dat de islam en democratie niet samengaan. Terwijl Nederland natuurlijk probeert de integratie te bevorderen en alle burgers te betrekken bij de democratie. Hun ideeën schuren dus wel, en kunnen voor maatschappelijke spanningen zorgen.”