Dr. Van Ekris, programmaleider van IZB Areopagus, werd hiertoe uitgeroepen tijdens de dertiende Nacht van de Theologie, vrijdagavond in de Utrechtse Jacobikerk. Hij volgt prof. dr. Katja Tolstoj (Tolstaja) op, die de ‘rol’ van Theoloog des Vaderlands het afgelopen jaar invulling mocht geven.

Dr. Van Ekris (51), lid van de Gereformeerde Bond binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), is sinds 2019 programmaleider van Areopagus, onderdeel van de IZB, vereniging voor zending binnen de PKN. Met zijn gezin is hij verbonden aan leefgemeenschap De Wittenberg in Zeist. Eerder was hij predikant van de hervormde wijkgemeente Bethel in Zeist (2012-2019) en van de protestantse wijkgemeente Pieterskerk in Breukelen (2007-2012), en zendingspredikant namens de GZB in Indonesië (2002-2006).

Dr. Van Ekris promoveerde in 2018 op een dissertatie over profetische prediking, en publiceerde meerdere boeken, waaronder ”Dialoog, dans en duel – preken voor tijdgenoten” en twee over ”Moderne profeten”. Ook werkt hij mee aan ”Eerst dit”, een „dagelijkse bijbelpodcast van EO en IZB voor thuis of onderweg”.

Theologie voor het oprapen

Dr. Van Ekris was zaterdag telefonisch niet bereikbaar voor een reactie op zijn benoeming. Per mail laat hij echter weten „urgentie te voelen, onrust en zin”. Dr. Van Ekris: „Het is een tijd waarin ik vaak geen woorden heb, in de war ben, bang ook. En dus is het een tijd om samen te theologiseren, te luisteren, te spreken. Daar zal ik me voor inzetten.”

In zijn toespraak „bij de aanvaarding van de waardigheid van Theoloog des Vaderlands-zijn” vertelde de predikant vrijdagavond over het „plan” dat hij voor het komende jaar heeft. „Het plan dat ik gemaakt heb heet ”theologie voor het oprapen”. Ik ga naar minstens tien plekken of personen, daar waar iets gaande is wat onze dagen typeert, ik laat me uitnodigen, op plekken met publieke aandacht en plekken waarvan wij wegkijken, en ik doe daar mee, een dag of twee. Ik kijk, ik vraag, ik schrijf, ik deel, ik betwijfel, ik laat zien dat theologie voor het oprapen ligt. Het liefste allerlei soorten plekken: een vrachtwagenchauffeur, de hectiek van een politieke campagne, iemand die me meeneemt met migranten en laat zien wat gezien moet worden, een arrestatieteam na weer een bomaanslag in Rotterdam, een middelbare school, diplomatie, bedrijfsleven. Ik zal in het bijzonder aandacht hebben voor ervaringen van schoonheid, goedheid en waarheid ter plekke. Katja Tolstaja zei: „Elke theologie van elke religie bevat antistoffen tegen haat en razernij en kan daarom een praktijk ontwikkelen die mensen kan helpen om te helen.” Dat wil ik graag voortzetten, de urgente verplichting van antistoffen tegen haat en ontmenselijking. Ik zal aandacht hebben voor de dreiging, voor angst, ook voor verveling en apathie. Moed hebben betekent voor mij ook ”dead places” opzoeken, de plekken waarvoor je huivert en waarvoor we wegkijken. Laat me dan maar een paar keer goed in de touwen hangen van walging of van verstomming, laat de werkelijkheid dan maar als een glasscherf in mijn geloof kerven. „Experientia facit theologum”, zei Luther: ervaring maakt de theoloog.”

En ik wil luisteren naar verlieservaringen, zei dr. Van Ekris. „Ik ben zeer geraakt door de biografie van Anil Ramdas, en de verlieservaringen die hij belichaamt en die, denk ik, representatief zijn. Wij staan midden in verlieservaringen. Een wereld verandert, seizoenen worden onherkenbaar, de kerk verandert, het geestesklimaat, politieke verhoudingen. Verlieservaringen, uitvergroot hoorbaar in mensen die in oorlog zijn en de naaktheid van het bestaan voelen. Juist de vluchteling en de mens die veel verloren heeft, kan helpen daarmee om te gaan, hij of zij weet meer dan menig ander, en ik ga luisteren.”

Theologie wint aan zelfvertrouwen wanneer ze juist dit durft, aldus de nieuwe Theoloog des Vaderlands. „De moed om op allerlei plekken te zijn, je mond te houden en te rouwen, of juist te vragen en te spreken.”

Wijsneus

Dr. Van Ekris gaf aan niet „de wijsneus des vaderlands” te worden en zich „bij voorkeur” niet uit te laten „over waar ik geen verstand van heb en waar ik geen ervaring mee heb. Ik ga mijn eigen ervaringen opdoen en dáár zal ik je over vertellen, wat ik zie, welke vragen het geeft voor ons als theologen, welke bijdrage wij hebben als theologen.”

Hij merkte hierbij op in dit alles te geloven „dat het een voorrecht is om te geloven, om geloof ontvangen te hebben, om de Gekruisigde te volgen Die leeft en Wiens Geest moed en kracht geeft, om in een gemeenschap zoals De Wittenberg te leven waar gebeden wordt, om lid te zijn van een gemeente waar een predikant over me waakt in wekelijkse prediking die me raakt. Theologie heeft ook helende kracht en ik snak ernaar dat te accentueren. Ik hoop dat leken en academici, pioniers en kerkelijk werkers, studenten en jonge mensen in het bijzonder, de kracht voelen van theologie en theoloog zijn door dit project heen. Dat jonge theologen ook voelen dat de lef die je nodig hebt om predikant te worden of priester of pionier, een moedige en waardige keuze is.”

Voormalig presentatrice Talitha Muusse „sprak in een podcast die we maakten over pop-upplekken van heiligheid”, aldus dr. Van Ekris verder. „Dat gebeurt in de kerk: momenten van heiligheid. Ik ben gemeentepredikant geweest en pastor en dus weet ik daarvan. Ik weet ervan door mijn werk bij de IZB, van pop-upmomenten van ontwapening, van heiligheid, van vrede stichten. Denk aan een dominee aan het bed van een stervende, een catechisatie-uur van oprechte aandacht. Dit gebeurt niet slechts in de kerk, maar ook op allerlei andere plekken. Ik zal erover berichten wat ik zie meemaak en wie ik spreek.”

Juist vrijdag had hij een podcastopname bij burgemeester Jos Wienen van Haarlem, „over herderschap, over niet vluchten wanneer je bedreigd wordt. Het is de spreuk van de stad Haarlem, zei hij: ”Moed overwint geweld”.” Dr. Van Ekris: „Ik was erg onder de indruk van zijn integriteit, zijn zorg ook voor de mens die amper ruimte krijgt in de stad. Wij vroegen hem waar moed vandaan komt. Hij zei: Een van de dingen waardoor ik denk dat er moed in mijn leven is, is ook de basis van liefde en vertrouwen die mijn ouders me gaven, dat heeft me zo sterk gemaakt. En ik dacht toen hij dat zei: Als dat nu ook de kracht van geloof kan zijn voor ons, dat het je een basis geeft en een vertrouwen, waardoor je moedig kunt zijn midden in deze ruige tijd en er bent voor tijdgenoten voor wie je zorg hebt.””

„Ik laat van me horen”, besloot de nieuwe Theoloog des Vaderlands zijn toespraak.

Jonge Theoloog

Vrijdagavond werd ook de nieuwe Jonge Theoloog des Vaderlands bekendgemaakt: de 27-jarige Thelma Schoon. Zij is jongerenpastor en diaken in de Oud-Katholieke Kerk. Het afgelopen jaar was er geen Jonge Theoloog des Vaderlands; het jaar ervoor was Tabitha van Krimpen dit.

De prijs voor het Beste theologische boek ging dit jaar naar ”Levenslessen” van rabbijn Awraham Soetendorp, aldus Trouw. Het dagblad is een van de organisatoren van de Nacht van de Theologie, samen met het Nederlands Dagblad, de Vereniging voor Theologie, Christelijke Hogeschool Ede, Protestantse Theologische Universiteit, Tilburg School of Catholic Theology, Radboud Universiteit Nijmegen, Theologische Universiteit Utrecht, Hogeschool Viaa, Vrije Universiteit, Fontys Hogeschool en Windesheim, uitgeverij KokBoekencentrum, EO en KRO-NCRV.