Op 1 januari 2024 wordt in Nederland de nieuwe Verbruiksbelasting op alcoholvrije dranken ingevoerd, ook wel de ”suikertaks” genoemd. Frisdranken en energiedrankjes maar ook pure groente- en vruchtensappen worden dan minstens enkele dubbeltjes per liter duurder. Het is een belastingmaatregel die Nederland gezonder moet maken. De redenering van staatssecretaris Van Ooijen van Jeugd en Preventie (VWS) is dat fabrikanten zo gestimuleerd worden om dranken met minder toegevoegde suikers op de markt te brengen en consumenten eerder kiezen voor gezondere alternatieven.

Nederland heeft inderdaad een serieus overgewichtprobleem. Het is belangrijk daar iets aan te doen. Deze verbruiksbelasting levert echter niet het gewenste resultaat. Wat ze wél doet? Ambachtelijke sapmakers en Nederlandse fruittelers met de rug tegen de muur zetten, omdat ze onze pure fruitsappen over één kam scheren met energiedrankjes en frisdranken. Wij worden daarmee als net zo ongezond bestempeld. Kortom, deze belasting is de verkeerde maatregel voor een op zich prijzenswaardig doel: het verminderen van welvaartsziekten.

Ook koek en snoep

En dat is onterecht. Aan energie- en frisdranken wordt vanouds veel suiker toegevoegd. Fruit bevat van nature suikers. En daar zit ook precies de crux van de fundamentele weeffout in de suikertaks. Pure sappen bestaan voor de volle 100 procent uit groente en fruit, met uitsluitend van nature aanwezige suikers, maar ook gezonde vezels, mineralen en vitaminen. Wij kunnen geen suikervrije appels of peren kweken, net zomin als wij de fruitsuikers uit het sap kunnen halen. Bovendien mogen we de fruitsuikers er niet eens uithalen, omdat het pure sap dan niet meer aan de wettelijke normen van puur sap voldoet. Dus krijgen wij de volle laag van deze taks voor onze kiezen. Met als consequentie dat consumenten natuurlijke sappen meer en meer links laten liggen. Met name om deze reden zijn pure sappen in vrijwel heel Europa uitgezonderd van de suikertaks. Juist ook in de landen waar men vooroploopt met stimulerend beleid.

Als het staatssecretaris Van Ooijen (VWS) echt te doen is om gezondheidseffecten (en niet om simpelweg het spekken van de schatkist), dan kan hij veel beter een brede suikertaks over meerdere categorieën invoeren. Dus bijvoorbeeld ook over koek, snoep, chocolade en banket. Dan zul je zien dat ook deze industrieën hun receptuur aanpassen en dan bereik je pas resultaat. Zo worden de lasten neergelegd waar ze horen, worden ze eerlijker verdeeld en zal er veel meer gezondheidswinst behaald worden. Hiermee wordt de schatkist eerlijker en beter gevuld.

Niemand die mij kan uitleggen waarom een chocoladereep, een gevulde koek of zoete zuiveldrankjes niet worden aangeslagen en een flesje puur groente- of fruitsap wel.

Samenvattend: komt deze suikertaks er echt, dan zitten we als sapmakers met de gebakken peren. Behalve wij als sapmakers worden ook de Nederlandse (biologische) fruittelers door deze belasting getroffen. Voor deze bedrijven wordt het lastiger om hun appels en peren die er niet perfect uitzien (en normaliter voor onder andere sap worden gebruikt) voor een eerlijke prijs te verkopen. Deze bedrijfstak, die met haar plantaardige landbouw juist een biodivers alternatief kan zijn voor bijvoorbeeld omschakelaars in de landbouw, krijgt het hierdoor nog lastiger. Dan kan niet de bedoeling zijn van de overheid.

De auteur is eigenaar van Schulp Vruchtensappen. Hij schrijft dit artikel mede namens de andere ambachtelijke sapmakers van Nederland (Flevosap, Van Kempen, Appelaere, Appeven en Fruityline).