Cultuur & boeken

Winnaar Gouden Griffel ”Misjka”: Warm portret van een meisje uit Afghanistan

De Gouden Griffel gaat dit jaar naar ”Misjka”. Edward van de Vendel schetst in dat boek een warm en liefdevol portret van een 9-jarig meisje dat uit Afghanistan is gevlucht.

Auteurs Edward van de Vendel en Anoush Elman met de Gouden Griffel op het Kinderboekenbal. beeld ANP

Het is een prachtig boek, ”Misjka”. Zo eentje dat je graag wilt laten lezen aan kinderen om je heen. Hoofdpersoon is Roya, die na jaren van verhuizen van azc naar azc nu een eigen kamer heeft. Haast even belangrijk is het dwerg- konijn dat Roya aan het begin van het boek mag uitzoeken: Misjka. Bij een huis hoort een huisdier, vindt Roya.

Het verhaal (8+) is eigenlijk het verhaal van het zusje van Anoush Elman –met wie Van de Vendel vijftien jaar geleden de jeugdroman ”De gelukvinder” schreef– en zit vol waargebeurde details, vertelt de auteur in interviews. Vorige week werd ”Misjka” bekroond met de Gouden Griffel, de eerste voor Van de Vendel, die al wel veertien keer een Zilveren Griffel won. ”Misjka” ontving eerder dit jaar ook de Boon, een grote Vlaamse literatuurprijs. Illustrator Annet Schaap kreeg een Zilveren Penseel.

Roya is als 3-jarige gevlucht uit Afghanistan en heeft slechts flarden als herinnering. Konijn Misjka, de lieveling van het gezin, doet dienst als een soort katalysator. Aan hem vertelt Roya over de vlucht, soms met hulp van haar oudere broers. Als het dier wegloopt ontstaat er een enorme hectiek in het verder rustige verhaal. De hele familie is druk, print posters bij de copyshop, racet naar de doe-het-zelfzaak voor een nietpistool, brengt flyers rond en hangt ze op. Alles hangt samen met elkaar in dit boek – en zo krijgt ook Misjka’s zwerftocht betekenis: het dier wilde niet wég van haar, realiseert Roya zich, het wilde ervaren wat het is om op de vlucht te zijn en thuis te komen.

Van de Vendel houdt het drama klein en juist daardoor komt het zo dichtbij. Tranen zijn zeldzaam in het boek („Roya huilt nooit, die is hartstikke stoer”, zegt een broer, als ze in huilen is uitgebarsten tijdens de start van haar spreekbeurt over dwergkonijnen), maar het boek ontroert des te meer. Het draait helemaal om het leven van een vluchtelingenmeisje, maar ook weer helemaal niet, zó zit de thematiek verweven in het verhaal. „Het is haar vijfde school en haar vijfde juf”, schrijft Van de Vendel bijvoorbeeld over Roya. Daar zit een wereld achter. Net als bij de passage waar de oude mevrouw die het konijntje vond achterdochtig reageert als ze drie opgeschoten Afghaanse jongens (ofwel: Roya met haar broers) voor de deur ziet staan.

”Misjka” is geen boek dat je vanaf de eerste bladzijde vol geraas meeneemt – zoals zo veel populaire boeken tegenwoordig. Gelukkig niet. Het is trouwens toegankelijk genoeg. De Griffelwinnaar is zo’n parel waar je graag even over napraat en die zich ook prima leent voor samenlezen, thuis of op school. Dan kun je meteen de ene verbasterde vloek omzeilen of juist aangrijpen voor een gesprekje.