Een krachtige zuidenwind blaast vanaf de Westerscheldedijk bij Waarde over de uitgestrekte Zeeuwse landbouwgronden. Zevenhonderd meter vanaf de dijk staat boerderij Puthoek: een langwerpige schuur uit 1909, met daarvoor een splinternieuwe woning, gebouwd in 2022. Hoveniers zwoegen in de nog braakliggende tuin.

Het huis is gebouwd in dezelfde stijl als de vorige woning, waar ds. Kersten op 6 september 1948 overleed. Op dat moment legde de voorman van de Gereformeerde Gemeenten (GG) de laatste hand aan zijn verklaring van de Heidelbergse Catechismus, aan een schrijftafel achter het raam van de woonkeuken.

Op precies diezelfde plek, maar dan in het nieuwe huis, vertelt Wim Kersten (54) over zijn overgrootvader en diens boerderij Puthoek. De ondernemer kocht de boerderij in 2019, waarmee die weer terugkwam in de familie. Zijn vrouw Amanda (52) duikt tijdens het gesprek regelmatig even in de kast om een boek of archiefstuk erbij te pakken.

Hoe ervaart het echtpaar de vele aandacht voor Wims overgrootvader in deze weken? „Ik vind het mooi, maar ook wel wat overweldigend”, zegt hij. Amanda: „Ik denk weleens: nu moeten we maar stoppen, anders worden mensen belangrijker dan waar het uiteindelijk om draait: de eer van God.”

Kerkmuren

Dat neemt niet weg dat Kersten veel waardering heeft voor zijn overgrootvader. „Hij was een respectabele man. Hij heeft geknokt voor eenheid. Tot vlak voor zijn sterven probeerde hij bij elkaar te krijgen wat bij elkaar hoort. Dat vind ik nog steeds goed. Het is de plicht van ons allemaal om over kerkmuren heen te kijken. Voor mijn gevoel komen we hierin soms niet echt verder. Gods kinderen horen in hetzelfde gezin; waarom dan die hoge kerkmuren?”

Wim Kersten leest graag preken van zijn voorvader. „De beste man zegt zo veel in één zin. Als je zijn preken zou kunnen herschrijven: er zitten er genoeg tussen die voor de huidige generatie van waarde zijn.”

Tegelijk vindt de inwoner van Waarde –kleinzoon van het zesde kind van het predikantsechtpaar– het „niet bijzonder” om af te stammen van een befaamde predikant. „Ik ben weer een andere Kersten dan de dominee. Ik ben bovendien 21 jaar na zijn dood geboren; ik heb hem niet gekend.”

Gezien de materialen die ze zo nu en dan uit de kast vissen –zoals een familiekroniek, het ”Kerstenboek”– is het echtpaar geïnteresseerd in de geschiedenis. „Je wilt toch weten wat er in je voorgeslacht gebeurde”, legt de Puthoekbewoner uit. Over ds. Kersten is de meeste informatie al wel bekend, denkt hij. „Bart Bolier heeft voor zijn boekjes over ds. Kersten veel informatie verzameld. Het is moeilijk om nieuwe verhalen boven water te krijgen. Ik heb de laatste jaren veel vragen op m’n ouders afgevuurd. Maar mijn vader was 3 toen ds. Kersten overleed.”

Een achterneef uit Amerika stuurde enkele jaren geleden oude videobeelden en 950 foto’s naar Wim Kersten. Zelf heeft hij ook verschillende archiefstukken. Het zou zeker de moeite waard zijn om een keer een centraal Kerstenarchief op te zetten, beaamt hij. Al hoopt hij niet dat er naar aanleiding van dit artikel „vrachtwagens met spullen hierheen komen”.

Sigarenkistje

Het verhaal van Puthoek en de Kerstens begint bij Samuël Wisse uit Kapelle. Hij was de vader van Catharina Adriana Wisse, met wie ds. G.H. Kersten in 1905 trouwde. Wisse sr. kocht de boerderij –gebouwd in 1906– waarschijnlijk begin jaren twintig en ging er wonen. Het kapitaal ervoor dankte hij aan een pot gouden munten uit de Spaanse tijd, die hij in zijn tuin in Kapelle had gevonden.

Bij het overlijden van zijn schoonvader in 1923 stelde ds. Kersten een boedelverdeling op. Via-via kreeg Wim Kersten die in bezit. Behoedzaam haalt hij het document voor de dag. „Kijk, alles werd opgenoemd: een sigarenkistje, een tafeltje, lakens, 25 guldencent, je kunt het zo gek niet bedenken.” Onder aan het document schreef ds. Kersten zijn naam. Bovenaan de pagina’s prijkt een logo met de plaatsnaam ’s-Gravenhage; mogelijk nam het SGP-Kamerlid papier daarvandaan mee.

Bij Wisses overlijden kwam Puthoek in eigendom van ds. Kersten en zijn vrouw. Het boerenwerk besteedde de predikant uit aan bedrijfsleiders, die hij aanstelde. Regelmatig verbleef het predikantsgezin enkele dagen voor ontspanning in Waarde. Ook ontving hij er gasten. De GG-voorman speelde bovendien een stimulerende rol bij de instituering van de gereformeerde gemeente in Waarde in 1933, waar nu Wim en Amanda Kersten kerken.

In 1939 werd predikantszoon W.J. (Wim) Kersten fruitteler en landbouwer op Puthoek. Bij de watersnood in 1953 sloeg de zee een gat in de dijk bij de boerderij. „De woning stond tot de dakgoot in het water. Er zijn toen veel boeken verloren gegaan”, vermoedt de huidige Wim Kersten. „Dat ging zo van: Jongens, er komt water, even de onderste lagen boeken naar boven brengen! Maar de meest gewaardeerde boeken staan vaak op ooghoogte.”

Begin jaren zeventig verkocht Wim Kersten sr. boerderij Puthoek aan een andere familie. Hij emigreerde naar Zuid-Afrika. Zijn zoon Biem met zijn gezin –Wim jr. was toen 2,5 jaar oud– was hem al vooruitgegaan. Maar Biems gezin kwam na enkele jaren terug: een driejarig zoontje moest in Nederland behandeld worden voor kanker. Op negenjarige leeftijd overleed het jongetje.

Hoewel Puthoek inmiddels niet meer tot de familie Kersten behoorde, wisten mensen de boerderij nog wel te vinden. Wim Kersten: „Toen de vorige eigenaar hier woonde, kwam er een keer een touringcar het erf op rijden. Een uitje van de SGP.” Ze maakten een rondje over de boerderij die eigendom was geweest van de oprichter van de partij.

Klimopplanten

Wim Kersten jr. is geboren in een huisje tegenover Puthoek, aan de oprijlaan ernaartoe. Toen de boerderij in 2019 weer te koop kwam, greep hij zijn kans om het familie-erfgoed terug te kopen. De woning verkeerde echter in een jammerlijke toestand. Zelfs restauratie bleek geen serieuze optie. Van 2007 tot 2019 had er niemand gewoond, legt Kersten uit. „Twee keer werd er een hennepkwekerij opgerold. De klimopplanten groeiden van binnen naar buiten en andersom. Bovendien was het grondwaterpeil gezakt, waardoor de randfundering met de buitenmuren naar beneden zakte ten opzichte van de rest van de woning.”

Kersten koos daarom voor nieuwbouw, al nam niet iedereen hem dat in dank af. Mensen vonden het jammer dat de oude boerderij van ds. Kersten tegen de vlakte ging. „Maar het is uiteindelijk maar hout en steen, hè”, relativeert de ondernemer. „Wel vonden we het leuk om in oude stijl te herbouwen. De boerderij heeft natuurlijk een bepaalde emotionele waarde.” De huidige afmetingen en indeling zijn grotendeels hetzelfde als van de oude boerderij. Hetzelfde geldt voor details als spekstenen randen in de muren, luiken voor de ramen, boogramen in de kopgevels en het metselverband.

Meer overDs. G.H. Kersten

Kersten is eigenaar van een groothandel in fruitbomen in Kapelle, 14 kilometer verderop. In zijn vrije tijd onderhoudt hij 2 hectare halfstamteelt naast de oprijlaan naar Puthoek. Als de tuin om de woning af is, wil hij de schuur erachter gaan restaureren. „Ik wil graag wat te doen hebben; ik ben een bezig bijtje”, zegt hij, haast verontschuldigend. Heeft hij misschien iets geërfd van het ondernemende van zijn overgrootvader? Aarzelend: „Die ondeugende gedachte heb ik soms zelf ook. Dat onrustige, dat doorpakkende… Maar ik ben ook een hele andere Kersten: de gaven die hij had, heb ik absoluut niet.”