Na de catastrofe gaf koning Mohammed VI opdracht in alle moskeeën in Marokko te bidden voor de slachtoffers. Ook kondigde hij drie dagen van nationale rouw aan. Dinsdag ging de koning naar het –naar hem vernoemde– universitaire ziekenhuis in Marrakech en sprak met enkele gewonden. Hij doneerde ook bloed. In Marokko is dat een symbool geworden van solidariteit met de slachtoffers. In verschillende steden stonden lange rijen mensen die bloed wilden afstaan. De koning kondigde aan dat hij 1 miljard Marokkaanse dirham (ongeveer 91 miljoen euro) zal storten in het hulpfonds.

Media legden er de vinger bij dat de vorst de eerste dagen na de ramp nauwelijks zichtbaar was. Mohammed is vaak in het buitenland. Hij was net in Frankrijk toen de aardbeving zijn land trof. „Almachtig, maar afwezig”, typeerde een Belgische krant zijn positie. Het zou ook de oorzaak zijn waardoor de hulpverlening traag op gang kwam: het was wachten op instructies van de koning. Hij bepaalt ook welke buitenlandse hulp wordt geaccepteerd.

Een Spaanse krant schreef kritisch: „De eerste woorden die de koninklijke familie tot de bevolking richtte, kwamen pas achttien uur na de aardbeving, en ook nog eens in de vorm van een communiqué waarvan de kilheid scherp contrasteerde met de warme uitingen van medeleven van leiders uit alle delen van de wereld. Mohammed VI, 60 jaar oud en in slechte gezondheid, brengt bijna meer tijd buiten Marokko door dan in zijn eigen land. Door de aardbeving lijkt hij op een staatshoofd die met zijn rug naar het volk is gekeerd, wat de crisis van de Alawi-monarchie alleen maar verdiept en vragen oproept over haar toekomst.”

Oude dynastie

Sidi Mohamed ben Hassan el-Alaoui, zoals de koning voluit heet, werd op 21 augustus 60 jaar. Daarin is hij dit jaar in vorstelijke kringen niet de enige: de komende maanden hopen ook de Belgische prins Laurent, de Japanse keizerin Masako en de Spaanse prinses Elena die leeftijd te bereiken.

Mohammed VI zit bijna 25 jaar op de troon: sinds zijn vader, Hassan II, op 23 juli 1999 overleed. Hij is de achttiende vorst in de Alaoui-dynastie, die al sinds 1666 over Marokko regeert. Het Noord-Afrikaanse land was vanouds een sultanaat, maar sinds 1957 is het een koninkrijk.

Mohammed is de tweede van vijf kinderen. Zijn oudere zus, Lalla Meryem, ontving afgelopen voorjaar koningin Máxima en woonde namens haar broer de kroning van de Britse koning Charles bij.

Horloges

Mohammed was nog kroonprins toen hij in 1993 aan een Franse universiteit cum laude –met lof– promoveerde tot doctor in de rechten. Intussen bereidde zijn vader hem voor op het koningschap, onder meer door hem mee te nemen naar internationale bijeenkomsten.

M6, noemden Marokkaanse jongeren hem, wat staat voor Mohammed VI, maar ook verwees naar een BMW-sportmodel. De koning staat namelijk bekend om zijn liefde voor jetski’s, golf en snelle, exclusieve sportauto’s. En voor maatpakken; die hij altijd maar één keer draagt.

Daarnaast is de koning een liefhebber van horloges. Begin 2020 veroordeelde een rechtbank in Rabat vijftien mensen tot gevangenisstraffen van vier tot vijftien jaar omdat ze hadden meegewerkt aan de diefstal van horloges van de Marokkaanse koning. Een 46-jarige schoonmaakster die in een van de paleizen werkte, zou daar 36 luxe horloges hebben ontvreemd en moest daarvoor vijftien jaar de cel in. 
De veertien andere verdachten –allemaal mannen– hielpen bij het verhandelen van de buit.

Israël

Aan geld heeft het hof geen gebrek. Het vermogen van de koning wordt door het zakenblad Forbes geschat op 5,7 miljard euro. Daarmee is hij een van de rijkste mannen van Afrika. De koning bezit onder meer een supermarktketen en een grote bank. Hij beschikt over 12 paleizen, 600 auto’s en 1100 bedienden.

Die rijkdom steekt nogal af bij de gevoelens onder de bevolking: uit onderzoek bleek twee jaar geleden dat de helft van de inwoners zich als arm beschouwt. Overigens leefde in werkelijkheid slechts 1,2 procent in armoede. Met name in geïsoleerde gebieden op het platteland voelt de bevolking zich achtergesteld.

Mohammed is getypeerd als de koning die de armen hoop bracht, maar geen rijkdom. Hij zorgde voor een aantal moderniseringen in vergelijking met het autocratische bewind van zijn vader. Ook Mohammed regeert echter met vaste hand. Vorige maand nog werd een Marokkaanse man tot vijf jaar cel veroordeeld omdat hij de koning bekritiseerd zou hebben. 
Toen Marokko en Israël hun betrekkingen in december 2020 normaliseerden, als onderdeel van de zogeheten Abraham-akkoorden, plaatste de man een afkeurende reactie op Facebook. Dat werd hem zwaar aangerekend, omdat de koning nauw betrokken is bij het buitenlands beleid.

Tachtig procent van de Marokkaanse bevolking bestaat uit Berbers. Die waren vanouds veelal christelijk, maar de islam heeft in het land steeds meer invloed gekregen. Toen paus Franciscus in maart 2019 op bezoek kwam, bood de koning hem een voorstelling aan waarin een islamitische zanger een gebedsoproep inzette, waarna een Joodse zangeres zich met haar gebedsoproep daarbij voegde, terwijl zich uiteindelijk ook een christelijke zangeres liet horen. De koning en de paus riepen er tijdens het bezoek toe op Jeruzalem te behouden als multireligieuze stad die toegankelijk moet zijn voor aanhangers van alle religies.

Mohammed V, grootvader van de huidige koning, was niet alleen geliefd omdat hij zijn land naar de onafhankelijkheid leidde, maar ook omdat hij de Joodse gemeenschap tijdens de Tweede Wereldoorlog in bescherming nam. De inwoners, ook de Joden, waren zijn kinderen, zei hij. Niet iedereen dacht er zo over: in verschillende steden deden zich anti-Joodse rellen voor.

Verdwenen

Mohammed was al koning toen hij op 21 maart 2002 trouwde met de 23-jarige IT-specialiste Salma Bennani, die als prinses de naam Lalla Salma kreeg. Het paar kreeg twee kinderen: kroonprins Moulay Hassan op 8 mei 2003 en prinses Lalla Khadija op 28 februari 2007.

In tegenstelling tot haar voorgangsters verscheen de roodharige, modern geklede Lalla Salma vaak in het openbaar. In 2013 was ze aanwezig bij de inhuldiging van koning Willem-Alexander. Najaar 2017 verdween de vrouw van de Marokkaanse koning echter opeens. Ze ging nog naar een conferentie van de Wereldgezondheidsorganisatie in Uruguay, maar daarna werd ze niet meer in het openbaar gezien.

Er ontstonden geruchten over huwelijksproblemen, ook doordat de koning zich bij de ontvangst van buitenlandse gasten liet vergezellen door zijn zussen. Toen de koning in februari 2018 in Frankrijk de eerste van drie hartoperaties onderging, liet hij zich fotograferen met zijn kinderen, broer en zussen, maar niet met zijn vrouw. Het hof gaf echter geen tekst en uitleg. Lalla Salma is sindsdien zelden meer gezien.

Dat het koningshuis karig communiceert, bevordert ook geruchten dat de koning met een kwakkelende gezondheid zou kampen. Die doen onder meer de ronde als hij zich weer eens door zijn zoon laat vervangen, onder meer bij buitenlandse reizen.