Het gebeurt dit jaar voor de zesde keer sinds 2000 dat het kabinet dat de Rijksbegroting indient en verdedigt al demissionair is. Drie keer koos de Tweede Kamer ervoor om de algemene beschouwingen dan maar uit te stellen, tot na de beëdiging van een nieuwe regeringsploeg. Twee keer, in 2006 en in 2021, wilde de volksvertegenwoordiging toch de degens kruisen met een premier die formeel alleen nog op de winkel moest passen. Deze week gebeurt dat dus voor de derde keer.

Veelgehoord is de vraag: wordt dat niet heel saai? Het antwoord: vermoedelijk niet. Het coalitieakkoord is na de val van het kabinet feitelijk niet meer van kracht en dus is er ook geen coalitie meer die als één gemeenschappelijk blok ongewenste verschuivingen in de begroting kan blokkeren. Afhankelijk van het onderwerp kunnen er dus allerlei gelegenheidscoalities ontstaan, die het kabinet voor het blok kunnen zetten.

Tijdens de algemene beschouwingen van 2021 gebeurde dat met de zorgsalarissen. In de maanden daarvoor deden partijen verwoede pogingen om die omhoog te krijgen, ten koste van een hogere winstbelasting voor bedrijven. Tevergeefs, maar omdat de ChristenUnie toen in aanloop naar Prinsjesdag de kant van de oppositie koos, moest het demissionaire kabinet Rutte III tijdens de beschouwingen overstag. Thema’s waarmee zoiets dit jaar kan gebeuren, zijn bestaanszekerheid en koopkrachtverbetering.

De beschouwingen zijn dit keer niet alleen met een demissionair kabinet, ze vallen ook nog eens in campagnetijd. Dat heeft gevolgen: als partijen al een verkiezingsprogramma hebben uitgebracht, moet hun inbreng tijdens de beschouwingen natuurlijk zoveel mogelijk in lijn zijn met wat daarin staat. Voor GL-PvdA is dat zonneklaar. „GroenLinks-PvdA zullen zich na Prinsjesdag bij de Algemene Politieke Beschouwingen, in de campagne en ook tijdens de formatie keihard inzetten voor koopkrachtverbetering”, twitterde GroenLinks-Kamerlid Van der Lee donderdag al.

De linkse combi kan lijsttrekker Timmermans een goede start bezorgen als ze tijdens de beschouwingen al een wapenfeit op haar naam kan schrijven, bijvoorbeeld een hoger minimumloon. En zo zullen er nog wel wat fracties zijn die met het oog op de campagne gebrand zijn op succes.

Nieuwe gezichten

De Kamerleden Chris Stoffer (SGP), Stephan van Baarle (DENK) en Henri Bontenbal (CDA) zijn de afgelopen tijd door hun partij naar voren geschoven als nieuwe lijsttrekker en maken bij deze beschouwingen hun debuut. Pieter Omtzigt en Caroline van der Plas staan dit keer op het podium als de boegbeelden van partijen die hoog scoren in de peilingen.

Van dit vijftal zullen vooral Omtzigt, Van der Plas en Bontenbal hun best doen zichtbaar te zijn. Omtzigt en Van der Plas om te laten zien dat ze die gunstige peilingen echt verdienen vanwege hun voorstellen. Bontenbal omdat zijn naamsbekendheid stukken kleiner is dan die van voorgaande CDA-lijsttrekkers zoals Sybrand Buma en Wopke Hoekstra, én omdat hij gezien de peilingen wellicht ook niet zoveel uitnodigingen voor campagneoptredens binnen zal krijgen.

Alles bij elkaar is de kans dus klein dat deze beschouwingen geruisloos zullen passeren. Er staat voor meerdere partijen en lijsttrekkers het nodige op het spel.