Dat blijkt uit onderzoek van huisarts Jaap Schuurmans, waarop hij deze week aan het Radboudumc in Nijmegen promoveerde.

Voor het onderzoek voerde Schuurmans een enquête uit onder ruim 400 huisartsen. Daaruit blijkt dat de meeste artsen op zich geen moeite hebben met euthanasie, maar wel als het gaat om mensen met dementie. Terwijl 40 procent van de ondervraagde artsen weleens een euthanasieverzoek heeft gehad van een demente oudere, heeft slechts 10 procent de ingreep bij zo’n patiënt uitgevoerd.

Van de artsen die dit nog nooit hebben gedaan, zegt niet meer dan 45 procent bereid te zijn dit in de toekomst te doen. De rest zou een patiënt met een euthanasieverzoek doorverwijzen naar een collega (48 procent) of helemaal niet (7 procent).

Een kwart van de artsen weet niet goed raad met een euthanasieverzoek bij mensen met dementie. Daarentegen heeft slechts 4 procent van de artsen moeite met een euthanasieverzoek bij andere patiënten.

Kloppen

Veel artsen zeggen behoefte te hebben aan ondersteuning door een gespecialiseerde arts, een geriatrisch consultatieteam of een euthanasie-expertisecentrum. Ze willen bijvoorbeeld leren hoe ze moeten omgaan met druk vanuit de familie, hoe de regelgeving is rond euthanasie bij dementie, en hoe ze symptomen van dementie kunnen herkennen.

Ongeveer 40 procent van de artsen voelt zich weleens onder druk gezet door de patiënt of door zijn familie om euthanasie te verrichten. Het maakt hierbij niet uit of het gaat om een patiënt met dementie of met een andere aandoening. Ook voelen vier op de tien artsen tijdsdruk.

Naast het kwantitatieve onderzoek interviewde Schuurmans elf huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde. Daaruit komt naar voren dat euthanasieverzoeken vaak bij de familie vandaan komen en niet bij de patiënt zelf. Familieleden zeggen bijvoorbeeld dat het leven van vader of moeder geen waarde meer heeft. „Vooral kinderen voelen zich de woordvoerder van moeder en blijven op onze deur kloppen”, vertelt een arts.

Beschaving

In de gesprekken gaven sommige artsen aan dat de maatschappij dementie veelal beschouwt als een ziekte met nauwelijks kwaliteit van leven, terwijl ze euthanasie als een waardiger alternatief ziet. „Omdat onze kernwaarde het kunnen nemen van autonome beslissingen is geworden”, legt een arts uit. „En dat vermogen wordt gebrekkig als de cognitie afneemt.”

Een ander vraagt zich af hoe het is gesteld met de Nederlandse beschaving als euthanasie gelijkstaat aan waardig sterven. „Onze samenleving zou niet alleen vriendelijk moeten zijn voor mensen met dementie, maar ook ouderen met meer respect moeten behandelen. We zouden een samenleving moeten zijn die de waarde van mensen niet laat afhangen van hun bijdrage aan de economie en van de vraag of ze nog op vakantie kunnen.”