Omdat de rente ten opzichte van het afgelopen voorjaar nog verder is opgelopen, is het aflossen van de staatsschuld duurder geworden. Daar komt bij dat de gasverkoop vanwege de dalende prijzen minder oplevert. Opgeteld zal demissionair minister van Financiën Kaag alleen om die twee redenen al zo’n miljard extra moeten bijpassen om haar begroting rond te krijgen, zo meldde de Telegraaf donderdag.

Dat bedrag komt bovenop al bekende tegenvallers, zoals het uitstel van de nieuwe spaartaks (een strop van bijna 400 miljoen euro) en de lagere opbrengst van een Europees minimumtarief voor de winstbelasting. Die blijft vooralsnog zo’n 600 miljoen euro achter bij de raming.

Vorige week waarschuwde het CPB dat het begrotingstekort bij een ongewijzigd begrotingsbeleid oploopt naar 2,4 procent volgend jaar tot 3,8 procent in 2028. In reactie daarop liet Kaag weten „een nette begroting” te willen opstellen, waarin de begrotingsregels worden gevolgd. Belangrijke bijkomstigheid is dat haar Miljoenennota en het Belastingplan van staatssecretaris Van Rijn dit keer naar verwachting zoveel mogelijk beleidsarm zullen zijn. Uit vrees voor conflicten met de Kamer kondigt een kabinet dat demissionair is meestal geen ingrijpende maatregelen meer af.

Tegelijkertijd ligt daar een fors dilemma, want zonder extra ingrepen dreigt bijna 6 procent van de bevolking, de huishoudens met de lage inkomens, volgend jaar aan te lopen tegen de armoedegrens. De reden: het stopzetten van het prijsplafond voor de energierekening en andere compensatiemaatregelen. Om de effecten daarvan te repareren, is het onvermijdelijk dat het kabinet toch in de buidel tast, om van dat geld bijvoorbeeld de huur- of zorgtoeslag tijdelijk te verhogen. Voor een gerichte aanpak van de kinderarmoede zou het verhogen van het kindgebonden budget een optie kunnen zijn.

Tanken automobilist

Eén belangrijk hoofdpijndossier is dan nog niet genoemd: als het kabinet niets doet, gaan de belastingen op benzine per 1 januari met bijna 21 cent omhoog. Dat is geen prettig vooruitzicht voor de automobilist die wekelijks een of meerdere brandstoftanks heeft te vullen.

Eerder dit jaar werden de accijnzen verlaagd als maatregel tegenover de hoge (energie-)prijzen. Deze verlaging is eind juni deels teruggedraaid, en houdt in principe vanaf 1 januari 2024 op te bestaan. Vooruitlopend daarop dienden VVD en CDA tijdens de behandeling van de Voorjaarsnota alvast een motie in, die het kabinet verzocht om lagere brandstofaccijns als optie op tafel te houden tijdens de augustusbesluitvorming.

Maar hoewel een Kamermeerderheid die oproep steunde, wil Van Rij nu geen beloftes doen, zo bleek woensdag in zijn antwoorden op Kamervragen van Pieter Omtzigt. Wel waarschuwt hij de Kamer (én de automobilist) alvast dat aan het temperen van de accijnstarieven „een behoorlijk prijskaartje” hangt. Wordt vervolgd…