Het parlement van Israël heeft maandagmiddag ingestemd met het eerste deel van de omstreden juridische hervormingen die de invloed van rechters op de politiek moeten beperken.
De volksvertegenwoordiging stemde met 64 stemmen voor en 0 tegen voor het wetsvoorstel dat het zogenoemde redelijkheidsbeginsel afschaft. Dat betekent dat Israëlische rechters voortaan niet meer kunnen beoordelen of regeringsbesluiten voldoen aan maatstaven van redelijkheid en billijkheid. Daarmee wordt vooral de macht van het hooggerechtshof, dat het regeringsbeleid juridisch toetst, ingeperkt.
De oppositie had de stemming geboycot, uit protest tegen de juridische hervormingen. Die zijn in hun ogen een aantasting van de principes van de democratische rechtsstaat. Vooral de traditionele scheiding tussen uitvoerende en controlerende macht komt door de maatregelen in het gedrang.
Minister van Defensie Yoav Gallant stemde voor, ondanks dat hij eerder had opgeroepen tot een compromis, meldden Israëlische media. Aan de stemming waren marathondebatten voorafgegaan. Onderhandelingen, zelfs op het laatste moment, over een compromis leverden niets op.
Critici vrezen dat de veranderingen corruptie en willekeurige benoemingen op belangrijke posten en ontslagen in de hand werkt. De regering-Netanyahu daarentegen beschuldigt de rechterlijke macht ervan zich te veel te bemoeien met politieke beslissingen. Israël heeft geen geschreven grondwet. Het hooggerechtshof geldt daarom als bijzonder belangrijk voor het handhaven van de rechtsstaat en de mensenrechten.
De voorstellen verdelen de Israëlische samenleving. Regelmatig zijn er massale demonstraties tegen de verzwakking van de rechterlijke macht. Afgelopen weekend waren in Tel Aviv en Jeruzalem nog tienduizenden mensen de straat op gegaan om tegen de wet te protesteren. Ook rond de stemming van maandagmiddag waren er betogingen, onder meer bij de Knesset. Zorgelijk is dat steeds meer reservisten dienst in het leger weigeren, uit protest tegen de plannen.
De afschaffing van de redelijkheidstoets is een eerste onderdeel van de juridische hervormingen die de regering voor ogen heeft. Meer ingrijpende voorstellen gaan over de invloed van de politiek op de benoeming van rechters en de bevoegdheid van het parlement om besluiten van het hooggerechtshof met een gewone meerderheid van stemmen ongedaan te maken.
De regering wil de rest van de hervormingen na het zomerreces op tafel leggen. Het is echter de vraag of de coalitie die plannen in ongewijzigde vorm doorzet. Dat zal mede afhangen van de verdere maatschappelijke reacties op de uitslag van maandagmiddag.
