Kabinet teleurgesteld over vertrek LTO uit overleg landbouwakkoord
LTO Nederland is dinsdagavond uit het overleg over een landbouwakkoord gestapt. Het kabinet reageert teleurgesteld. Of het landbouwakkoord nog perspectief heeft, moet woensdag blijken.
Dinsdag was opnieuw overleg met onder meer landbouwminister Piet Adema en zijn collega’s Christianne van der Wal (Stikstof) en Hugo de Jonge (Ruimtelijke Ordening), waar het LTO later bij aansloot. LTO meldt dat er in de loop van het proces wel steeds meer goede intenties ontstonden, „maar van intenties kan een boer niet leven”, zo stond in een uitgebreid statement dat op de website verscheen kort voordat de hoofdrolspelers in het overleg naar buiten kwamen.
LTO noemt onder meer dat een robuust verdienmodel voor Nederlandse boeren en tuinders ontbrak. „Om doelen te halen, moeten boeren en tuinders maatregelen nemen die tot hogere kostprijzen leiden voor ons voedsel. Maar in het winkelschap concurreren deze producten met buitenlandse producten die niet aan deze eisen hoeven te voldoen - en die dus goedkoper zijn”, wordt het euvel samengevat. Er zou alleen een toezegging zijn om op Europees niveau het gesprek aan te gaan hierover, dat vindt LTO niet toereikend.
Ook konden er volgens LTO geen afspraken gemaakt worden over de legalisering van de zogenoemde PAS-melders en of er gericht wordt op 2030 of 2035. LTO-voorzitter Sjaak van der Tak zegt dat ze balen dat het niet is gelukt. Hij sprak na afloop van een „moeilijk besluit” omdat het volgens hem bij de boeren draaide om vertrouwen. „Afgelopen maanden is dat vertrouwen ondanks grote voorstellen die we gedaan hebben niet dichterbij gekomen.”
Hoewel Van der Tak LTO „de brekende partij” noemt, zegt hij dankbaar te zijn voor het proces dat het kabinet startte. „Tien jaar is er niet met de boeren gesproken zoals er nu is gesproken. „We willen samenwerken en oplossingen vinden, dat zit in onze aard. De inzet van minister Adema en het kabinet hebben we erg gewaardeerd.” Ook sluit hij een terugkeer niet uit, zei hij woensdag. „Laat het zo zijn dat het kabinet iets bedenkt waardoor we verder kunnen, zodat we wel in de tweede helft van het jaar overleg kunnen plegen.”
„Bijna klaar”
Landbouwminister Piet Adema noemt het opstappen van LTO „een buitengewoon teleurstellend besluit.” het voor het landbouwakkoord precies betekent, moet later deze week blijken. Het akkoord was volgens de minister „bijna klaar”.
Adema wilde niet zeggen wat de punten waren waarop het overleg voor LTO (de Land- en Tuinbouworganisatie) is geklapt. „LTO heeft het niet aangedurfd om te springen”, concludeerde de bewindsman alleen. Adema heeft er een „rotgevoel” over, en spreekt van een „heel grote gemiste kans”.
Het landbouwakkoord is voor het kabinet belangrijk omdat de boerensector flink moet veranderen de komende jaren. Eerder had Adema gezegd dat een akkoord zonder LTO weinig zin heeft. Woensdag komen de overige partijen aan de ‘hoofdtafel’ bij elkaar. Dan moet worden gekeken wat het weglopen van LTO betekent.
Alleen al „omdat we toch heel ver waren” zegt Adema flink te balen. Hij benadrukte na het overleg tussen het kabinet en LTO tegenover de pers meerdere keren dat het akkoord bijna af was. Hij sprak van „de laatste punten op de i” en een „95-procents-versie” van de tekst. Hij is ervan „overtuigd” dat dat akkoord perspectief zou kunnen bieden aan de boeren.
Dat er een landbouwakkoord moest komen, kwam uit de koker van Johan Remkes. Hij gaf het kabinet advies hoe uit de stikstofcrisis te komen en het landbouwakkoord was daar mede onderdeel van: in het akkoord moest staan hoe het perspectief voor de boeren eruit ziet na alle hervormingen die het kabinet voor ogen heeft. Het was de bedoeling dat in februari er een akkoord zou liggen, maar die deadline werd telkens verzet.
Het kabinet heeft altijd gezegd zelf met wetten en regelgeving te komen als het niet lukt om tot een landbouwakkoord te komen. Daarover gaan de betrokken bewindslieden de komende tijd in gesprek, zeggen onder anderen ministers Adema, Christianne Van der Wal (Natuur en Stikstof) en Rob Jetten (Klimaat).
Teleurstellend
Naast het kabinet vinden ook de coalitiepartijen VVD en ChristenUnie het teleurstellend dat LTO uit het overleg voor een Landbouwakkoord is gestapt. Volgens de oppositie was te verwachten dat het overleg zou mislukken.
„VVD baalt ervan dat LTO Nederland van tafel stapt. Uitdagingen op klimaat, natuur en verdienvermogen zijn hiermee niet minder groot”, reageert VVD-Kamerlid Thom van Campen. Hij noemt het besluit van LTO „teleurstellend”.
Ook Derk Boswijk van regeringspartij CDA vindt het bijzonder jammer dat de lobbyclub opstapt. „Bij elke transitie, ook in de landbouw, is het van groot belang dat de mensen zijn betrokken waar het over gaat. Als CDA geloven we in de kracht van het maatschappelijk middenveld. Het is daarom zeer teleurstellend dat LTO niet verder meepraat over het landbouwakkoord.”
Volgens Pieter Grinwis van de ChristenUnie „laat LTO een gouden kans liggen om met een ultieme krachtsinspanning in de ooit befaamde Nederlandse polder samen te zoeken naar oplossingen voor problemen, die niet van gisteren zijn en die morgen niet weg zijn”. Hij „betreurt (het) dan ook zeer dat de onderhandelingen over een polderakkoord niet succesvol zijn afgerond”.
Oppositiepartijen zien het heel anders. „Met alleen maar doelen en verplichtingen opleggen zonder garanties op verdienmodel (inkomen), geen garanties op langjarige ondernemerszekerheid, en vee moeten inleveren zonder dat bekend is hoe boer verder kan, vind ik dit logisch”, twittert BBB-leider Caroline van der Plas over het vertrek van LTO.
Laura Bromet (GroenLinks) vindt dat het overleg „vanaf het begin een doodlopende weg” was. „Een landbouw in evenwicht met natuur en klimaat vereist een visie van het kabinet en leiderschap. Beide ontbreken. De verliezers blijven de natuur, het klimaat, het water en de boeren zelf.” Ze wil snel een debat met het kabinet over het klappen van het overleg.
„Slecht nieuws voor de natuur. Slecht nieuws voor Nederland want zo komen we steeds verder in een economische lockdown. Bouwen van huizen gaat zo ook moeizamer. Slecht nieuws voor de boeren”, meent Joris Thijssen van de PvdA. Ernst Boutkan van Volt vindt dat het kabinet nu zelf de touwtjes in handen moet nemen. „Kabinet, regeer en neem nu zelf de moeilijke keuzes die nodig zijn voor een duurzame landbouw.”
De PVV en de Groep Van Haga reageren verheugd op de beslissing van LTO.
De Tweede Kamer heeft al aangegeven nog voor het zomerreces een debat te willen over het landbouwakkoord.
Rekening
Vanuit de agrarische sector wordt gemengd gereageerd op het opstappen van LTO. Volgens Bart Kemp van boerenactiegroep Agractie zadelt het kabinet boeren op met torenhoge eisen en doelen, maar „geeft niet thuis als de rekening moet worden betaald”. Volgens Agractie, die in maart al vertrok bij het landbouwakkoord, „gunt dit kabinet boeren geen realistische toekomst”
Ook de voorman van boerenactiegroep Farmers Defence Force (FDF) Mark van den Oever reageert begripvol: „Een zeer wijs besluit”.
Van den Oever zegt samen met de leden „gigantische druk” te hebben uitgeoefend op LTO om de belangengroep deze kant op te bewegen. „Het landbouwakkoord zou hebben moeten zorgen voor perspectief en herstel van vertrouwen, maar stond in plaats daarvan vol met vooral veel extra regelgeving voor boeren. Dat tekenen was de ondergang geweest voor de sector.”
Nu LTO zich heeft teruggetrokken, verwacht Van den Oever dat landbouwminister Piet Adema zal opstappen. Mocht dit niet gebeuren en het kabinet toch zaken bij boeren gaat afdwingen, dan kan hij iets garanderen. „Dat ze de FDF tegen zullen komen op een manier die ze tot nu toe niet hebben gezien.”
Roy Meijer, voorzitter van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK), is minder positief. Volgens hem maakt het opstappen van LTOhet proces om tot een landbouwakkoord te komen „onhoudbaar”. „Wij vinden het ontzettend jammer dat LTO eruit is gestapt, maar het is aan elke partij voor zich om hier een keuze in te maken”, zegt Meijer. „Nu ook LTO is opgestapt, betekent dit voor ons dat het proces van het Landbouwakkoord onhoudbaar is geworden.”
De NAJK-voorzitter zegt deel te hebben genomen aan de gesprekken „omdat het gaat over onze toekomst, de toekomst van de jonge boeren en tuinders. Die toekomst blijft hiermee onzeker.” Ondanks het klappen van het landbouwakkoord zal zijn organisatie „zich blijven inzetten voor een toekomst van jonge boeren en jonge tuinders”.
Hoofdtafel
Alle overgebleven partijen aan de ‘hoofdtafel’ komen woensdag bijeen om te spreken over het landbouwakkoord. Daarbij komt onder meer aan bod wat het opstappen van Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) betekent voor de gesprekken om tot een akkoord te komen voor de agrarische sector over onder meer de klimaatdoelstellingen.
LTO-voorzitter Sjaak van der Tak is woensdag aanwezig bij de gesprekken en zal tekst en uitleg geven over het besluit van zijn organisatie, zei minister Adema nadat het overleg was geklapt. „Want er valt wel iets uit te leggen.”
Adema zei met de hoofdtafel te willen kijken hoe het nu verder moet. Dinsdagavond wilde hij nog niet direct zeggen dat het kabinet nu met eigen wetten en regelgeving komt. Dit was wel altijd de lijn van het kabinet, mocht het landbouwakkoord er niet komen. Klimaatminister Rob Jetten zei al met Adema en minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) te willen praten wat het kabinet nu kan om alsnog de klimaatdoelen te halen.
