„NGK, hoe vrij lezen jullie zelf de Bijbel tegenwoordig?”
Wekelijks een blik op de kerkelijke bladen, aangevuld met citaten uit de kerkelijke wereld.
„Op vrijdagavond 12 mei 2023 werd in de Jacobikerk te Utrecht de vereniging (van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en Nederlands Gereformeerde Kerken tot de Nederlandse Gereformeerde Kerken; red.) gevierd, de zondag erop in alle gemeenten. Mooie toespraken kwamen onder andere van de predikanten M.C. Batenburg, preses van de PKN, en S.P. Roosendaal, namens de synode van de CGK, en van de christelijke gereformeerde A. Huijgen, hoogleraar aan de Protestantse Theologische Universiteit, als een soort kritische vriend.
Uiteraard veel vriendelijkheid, veel blessings, veel felicitas, vele goede en dankbare woorden. Twee kerkformaties die gescheiden wegen gingen en elkaar terugvonden, met oprechte spijt wat men elkaar had aangedaan, dat maakt stil en respectvol.
In de gang naar de vereniging peilden journalisten van het Nederlands Dagblad (ND), tot niet zo lang geleden het lijfblad van alle vrijgemaakten, bijna elke week de stemming in de gemeenten en hoe de vlag erbij hing bij de predikanten. Bijna dagelijks werd de lezer geïnformeerd via enquêtes en podcasts.
De uitkomsten waren, op een enkele afhaker na, steeds heel positief. In beide kerken willen veel predikanten, vooral in de NGK, het liefst meteen door naar de PKN, zo wist het ND een paar keer te melden. In de gemeenten ligt het nog gevoelig maar ook daar is de stemming positief. Ook volgens prof. dr. G. Harinck staan alle neuzen nu die kant op als volgende stap.
Natuurlijk beseft men dat dat niet zo snel gaat. Ook voor de hereniging van de twee zusterkerken was tijd nodig. En is de PKN niet een heel andere kerk dan de Nederlandse Gereformeerde Kerken? Een van de architecten van de vereniging, Ad de Boer, oud-journalist, politicus en lid van haast elke kerkelijke commissie en krant en elk tijdschrift in dit protestantse segment, uitte zich ook positief over toenadering tot de PKN. Hij zag echter wel wat struikelblokken, zei hij in het interview in het ND. Concreet noemde hij de ruimte voor vrijzinnigheid in de PKN en ook, vergeleken met de NGK, een hiërarchischer kerkmodel.
Het is mooi dat beide kerkformaties nu positief kijken naar de PKN. Dat is weleens anders geweest, met name naar de voormalige Nederlandse Hervormde Kerk. Inderdaad vanwege haar vrijzinnigheid en het volkskerkachtig kerkmodel waar alles maar toegelaten zou zijn en nooit de tucht werd toegepast. Was de PKN –in elk geval de oude NH Kerk– niet een bijna valse kerk? Op synodes van de GKV –en ook die van de CGK– werden alleen vertegenwoordigers van de Gereformeerde Bond uitgenodigd. Zij mochten daar een woord spreken, overigens meer gedoogd dan serieus genomen. Want waarom bleven die Bonders toch trouw aan een kerk met al die vrijzinnigheid?
Ondanks alle euforie ten opzichte van de PKN is dat nog steeds een struikelblok, stelde Ad de Boer. Zijn struikelprobleem verraste me. Nu zijn we in de PKN altijd de eersten om te zeggen, dat wij zeker niet de beste –of meest zuivere– kerk in Nederland zijn. Nee, dat zijn wij niet. Binnen de PKN valt er veel te struikelen. Maar –dat mag verbazen– over vrijzinnigheid struikelen we zelden. Die is er al eeuwen onder ons en soms dichterbij dan je verwacht. De leegloop van gemeenten baart ons meer zorgen, evenals de rechte prediking en de neiging tot een liberale levensstijl. En zo is er nog veel meer in de PKN te struikelen voor predikanten.
Verder neem ik aan dat het Ad de Boer cum suis niet ontgaan is dat er bij alle gelukwensen ook nogal wat gemeenten in de PKN kritisch kijken naar een aanstormende nieuwe golf gereformeerden. Vrouw in het ambt, kinderen aan het avondmaal, ruimte voor homovieringen – hoe vrij lezen jullie zelf de Bijbel tegenwoordig? En hoeveel geduld hebben jullie met hen die dit allemaal niet meemaken? Of andere vragen: hebben jullie niet een hoog EO-gehalte? Zingen jullie nog weleens psalmen in de dienst? En zal het midden van de PKN blij zijn met jullie aanwezigheid? Wat denken jullie zelf?
Dat binnenverbanders en buitenverbanders elkaar na vijftig jaar terugvinden, stemt PKN-breed oprecht dankbaar. „Dat ’s Heren zegen op u daal!” De heftige gesprekken uit de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw zijn voorbij. De aandacht nu voor hoe de PKN omgaat met de diversiteit van geloof, spiritualiteit en theologie, is heel positief.
Welkom. De PKN is een kerk met een breed dak. (…) Welkom, maar doe het kalm aan. Als PKN zijn we al twintig jaar onderweg met de eerste golf en we hebben nog steeds moeite elkaar bij te houden.”
Emeritus predikant ds. P.L. de Jong besteedt in Woord & Dienst (opiniërend magazine voor protestants Nederland) aandacht aan de recente hereniging van twee gereformeerde kerken.
