Israël viert deze week zijn 75e verjaardag. Terugkijkend op de gedenkwaardige gebeurtenissen van 14 mei 1948 toen de staat Israël werd uitgeroepen, heeft Israël veel om te vieren. Interne verdeeldheid dreigt de feestelijkheden echter te overschaduwen.
In 75 jaar tijd is Israël een regionale militaire en economische grootmacht geworden. In 2022 groeide het bruto nationaal product (bnp) per hoofd van de bevolking met 4,4 procent, vergeleken met een gemiddelde van 3,3 procent in de Europese Unie. In de periode 2012-2022 groeide het bnp met 23,4 procent tegenover een gemiddelde van 14,7 procent in de Europese Unie. Het Israëlische leger staat op de 18e plaats op een lijst van ’s werelds machtigste strijdkrachten volgens de Global Firepower-index (GFP) van 2023.
De natie die verrees uit de as van de Holocaust, heeft ook op demografisch vlak veel om dankbaar voor te zijn. De bevolking van Israël loopt tegen de 10 miljoen aan, een ruime vertienvoudiging sinds 1948, zo blijkt uit cijfers die maandag zijn gepubliceerd door het Israëlische Bureau voor de Statistiek.
In een veel gedeeld bericht in Israël wordt een lijstje unieke Israëlische successen opgesomd. „Laten we niet vergeten hoeveel onmogelijkheden we al hebben verwezenlijkt”, staat in de begeleidende tekst. De auteur wordt in chatgroepen en op de straathoeken bijgevallen. „Het geheim achter deze prestatie is Gods voorzienigheid en onze diepe verbondenheid met elkaar”, reageert David, een rabbijn uit Jeruzalem.
Verdeeldheid
Naast redenen voor dankbaarheid is er ook zorg. Donkere wolken pakken zich samen boven de feestelijkheden dit jaar. Er zijn spanningen aan vrijwel alle grenzen, Iran zet grote stappen in zijn nucleaire programma, de delegitimatie van Israël in de internationale gemeenschap neemt jaarlijks toe, de interne verdeeldheid is intens en Israël maakt een golf van terreuraanslagen door. „Ik begrijp niet hoe het kan dat Onafhankelijkheidsdag is aangebroken”, zegt Tali Dee, die haar twee zussen en moeder recentelijk verloor door een terroristische aanslag. „Ik heb de kracht niet om het te vieren. Hoe maak je deze overgang van intens verdriet naar vreugde?”
In de afgelopen drie maanden hebben tienduizenden Israëli’s zich herhaaldelijk verenigd in protest tegen wat gezien wordt als „een ultranationalistische, religieuze regering die de nationale Israëlische identiteit bedreigt die geworteld is in liberale tradities”. In het licht van de protesten hebben reservisten gedreigd zich niet te langer melden voor het leger, keren investeerders Israël de rug toe en hebben publieke leiders openlijk gewaarschuwd voor een burgeroorlog. Uit vrees voor politiek georiënteerde opstootjes hebben families van gesneuvelde soldaten politici opgeroepen weg te blijven van ceremoniële herdenkingen op de gedenkdag voor de gevallenen voorafgaand aan de Onafhankelijkheidsdag.
Al vanaf zijn vroegste dagen werd Israël geplaagd door interne verdeeldheid. Van kwesties zoals het al dan niet aannemen van herstelbetalingen van het naoorlogse West-Duitsland, tot de gewelddadige protesten in de jaren ’70 door arme Joodse immigranten afkomstig uit de Arabische landen en de bittere verdeeldheid na militaire fiasco’s in de Yom Kippoeroorlog en de oorlogen in Libanon. In 1995 werd toenmalig minister-president Yitzhak Rabin vermoord door een Joodse ultranationalist die zich verzette tegen zijn vredesinspanningen met de Palestijnen.
Grote protesten braken uit toen Israël zich in 2005 terugtrok uit de Gazastrook. „Israël was altijd een diep verdeelde samenleving, maar op de een of andere manier hield het stand”, zegt Tom Segev, een Israëlische schrijver, historicus en journalist. „Dit keer gaat het echter over de kernwaarden van de samenleving, het gaat dieper dan ooit tevoren.”
„We komen er wel uit”, reageert Esther, inwoonster van een kibboets in Noord-Israël. „We hebben wel voor hetere vuren gestaan. Gisteren stonden we zij aan zij toen we onze gevallenen herdachten, er is wel degelijk verbinding tussen ons.”
Trots
In het kader van het 75-jarige jubileum drukte Danny Danon, voormalig ambassadeur bij de Verenigde Naties en prominent in de Likud-partij van Netanyahu, de zorg uit dat de interne verdeeldheid afleidt van de externe risico’s: „In mijn vijf jaar bij de Verenigde Naties besefte ik dat onze vijanden geen onderscheid maken tussen links en rechts, seculier en orthodox”, zei hij. „Daarom moeten we beseffen dat we bij elkaar moeten blijven. Dit jubileum is een mooi moment om te vieren wat we gemeenschappelijk hebben.”
En gevierd wordt er. In vrijwel iedere dorp en stad zijn staan er feestelijkheden, ceremonies en vuurwerkshows op stapel. Dinsdagavond werden de feestelijkheden ingeluid met een nationale viering op de Herzlberg. De ceremonie omvatte onder andere de ontsteking van twaalf fakkels die staan voor de twaalf stammen van Israël.
„Ik hoop dat de eenheid die de twaalf fakkels symboliseren, ook gevoeld gaat worden in de samenleving van vandaag de dag”, deelt Tamar, studente archeologie uit Tel Aviv, op Twitter. Een sentiment dat breder gevoeld wordt, zeker op een bijzondere gedenkdag zoals deze.
„De enige dag groter dan dit 75-jarig jubileum zal de dag erna zijn, en dan de dag daarna, en de dag daarna”, zegt Aharon Wexler, docent Joodse historie en filosofie in Jeruzalem. „Niemand dacht dat we het in ons hadden en nog altijd zijn we beginners, maar ik ben trots om een Israëli te zijn.”
