De bekende ex-priester, theoloog en prediker Huub Oosterhuis is op Eerste Paasdag overleden. De bisschop van het bisdom Haarlem-Amsterdam, mgr. dr. J. Hendriks, maakte maandag zijn overlijden als eerste bekend.
Misschien is de wijze van het bekend worden van zijn overlijden, via de website van de bisschop van Haarlem, wel het duidelijkste teken van de bijzondere en soms onnavolgbare relatie die ex-priester Hubertus Gerardus Josephus Henricus (Huub) Oosterhuis (1933-2023) had met de Rooms-Katholieke Kerk (RKK).
Oosterhuis, die in 1964 tot priester werd gewijd, werd in 1969 verwijderd uit de orde van de Jezuïeten na een conflict over het celibaat. Om diezelfde reden schorste het bisdom Haarlem hem als priester. Oosterhuis bleef echter spreken in de studentenekklesia in Amsterdam en hield daar diensten die niet onder het toezicht van de RKK stonden. Later was hij ook betrokken bij de oprichting van debatcentrum De Rode Hoed en de Nieuwe Liefde in de hoofdstad.
Ondertussen dichtte hij tal van liederen die in de breedte van kerkelijk Nederland bekend werden en gezongen.
Bisschop Hendriks schrijft maandagmorgen op zijn website: „Twee jaar geleden mocht ik hem een bemoedigende brief van paus Franciscus overhandigen. Bij die gelegenheid en ook daarna bleek mij de verbondenheid van Huub Oosterhuis met paus Franciscus wiens encyclieken en exhortaties hij met veel positieve belangstelling las.”
Het was niet bekend wat in de brief van paus Franciscus te lezen was. Informeel lijkt deze brief echter toch iets van een verzoening tussen Oosterhuis en de Rooms-Katholieke Kerk bewerkstelligd te hebben. Het feit dat nu juist de bisschop van Haarlem zijn overlijden meldt, is misschien wel als het sluitstuk van die verzoening te zien.
Gerechtigheid
Oosterhuis ontwikkelde zich in de loop van de jaren vooral tot een protesttheoloog die de Bijbel voornamelijk uitlegde als een boek waarin het om horizontale gerechtigheid gaat. Jezus zag hij steeds meer als een Profeet voor gerechtigheid dan als de Zoon van God. Hij stelde zich in 2006 ook beschikbaar als lijstduwer voor de SP. In een interview met het Reformatorisch Dagblad in 2014 zei hij op de vraag wat voor hem de kern van de Bijbel was: „Gerechtigheid. Heb lief je naaste die een mens is zoals jij. Dát is de rode draad in het hele Boek.”
Verzoening met God is er, volgens hem, door je met je naaste te verzoenen. „Daar staat de Bijbel vol van.”
Op de vraag in het interview of hij veel denkt aan de dood, antwoordde hij: „Ik ben m’n hele leven bezig geweest met de dood en heb talloze uitvaarten begeleid. Vroeger kwam ik van vakantie terug als er iemand stierf die ik pastoraal had begeleid. De dood is de laatste vijand, hè? Die had er niet moeten zijn. Maar hij is er wel.”
Huub Oosterhuis sprak, als huisvriend van de koninklijke familie, tijdens de begrafenis van prins Claus in 2002. Hij noemde in die overdenking de Duitse prins „een geboren vreemdeling”.
Een aantal van de in totaal zo’n 700 liederen die Oosterhuis dichtte is in het Nieuwe Liedboek terechtgekomen. Het zingen van zijn liederen in de Rooms Katholieke Kerk was omstreden. Opvallend is dan ook wat bisschop Hendriks in zijn overlijdensbericht meldt: „Ik zou er geen bezwaar tegen hebben als bepaalde liederen tot het liturgisch repertoire zouden gaan behoren. Vele strofen van zijn liederen kunnen door talloze katholieken uit het hoofd worden opgezegd en gezongen, zo bekend zijn ze.”
Lees ook:
Een paus die geen priester meer is, interview met Huub Oosterhuis, Reformatorisch Dagblad, (03-05-2014)
