In tegenstelling tot veel seculiere Israëliërs kunnen de meeste ultraorthodoxe Joden zich prima vinden in de nieuwe regering. „Deze coalitie geeft me een enorm gevoel van opluchting.”
De januarizon is ongewoon krachtig voor de tijd van het jaar. Jeruzalem beleeft een heus winterhittegolfje. In de wijk Mekor Baruch (Bron van Zegen), net ten noorden van het Centraal Busstation, spoeden tientallen mannen in traditionele zwarte kleding zich naar de Thoraschool. Vrouwen duwen kinderwagens voort, over hobbelige trottoirs en langs opgebroken straten.
Hier zijn ze blij met de nieuwe Israëlische regering, vertelt rabbijn Alex Farkash in zijn woning aan de rand van de orthodoxe wijk. Achter glazen deurtjes in de woonkamer prijken talloze Joodse geschriften. Aan de muur hangt een portret van de rebbe van de stroming waartoe Farkash behoort.
De vorige regering van nationale eenheid was bezig in snel tempo de zorgvuldig opgebouwde status quo tussen seculiere en religieuze Joden onderuit te halen, legt de voormalige journalist uit. De eerste premier van Israël, David Ben Goerion, gaf de ultraorthodoxe gemeenschap in 1947, kort voor de stichting van de staat Israël, een aantal garanties die hun vrees voor een al te seculiere staat moesten wegnemen. Die zekerheden varieerden van het respecteren van de sjabbat tot de vrijheid van onderwijs en de verplichting voor iedereen om voor een rabbijn te trouwen.
Die garanties stonden in toenemende mate onder druk, zegt Farkash. Er moest minder geld naar talmoedscholen, meer orthodoxe jongens moesten in militaire dienst en openbaar vervoer op sjabbat was punt van discussie. Mede door toedoen van het hooggerechtshof, is de stellige overtuiging van de rabbijn. „Alleen al daarom ben ik naar de stembus gegaan. Om er alles aan te doen dat de schade die de liberale opperrechters hebben aangericht te repareren.”
Deri
Voor het recente besluit van het hof om de benoeming van de leider van de religieuze Shaspartij, Aryeh Deri, tot minister ongeldig te verklaren, heeft Farkash ook geen goed woord over. „Elke andere politicus die een probleem met de belastingdienst heeft, zou er met een boete vanaf zijn gekomen. Maar dus niet als je naam Deri is.”
De recente ontwikkelingen –zowel het toenemende geweld als de wekelijkse demonstraties in Tel Aviv– baren Farkash grote zorgen. „De situatie is echt heel ernstig”, waarschuwt de rabbijn. „Als de spanningen tussen seculier en orthodox verder toenemen, zal dat zeker tot botsingen leiden. En ik sluit bloedvergieten echt niet uit.”
Yoel Domb, werkzaam bij de medische hulpdienst United Hatzalah, sluit zich bij Farkash aan. „Ze hebben Deri op de korrel genomen omdat hij tot de haredim behoort”, meent de ultraorthodoxe Israëliër. Hij stemde bij de verkiezingen van november op de partij van de omstreden politicus Bezalel Smotrich en is blij met het nieuwe rechts-religieuze kabinet. „Deze coalitie geeft me een enorm gevoel van opluchting. Ze vertegenwoordigt de stem van de bevolking – en dat is lange tijd niet zo geweest. Bovendien had de vorige regering het echt op de ultraorthodoxe gemeenschap voorzien.”
Soms heel subtiel, legt Domb uit. „Bijvoorbeeld door de belasting op frisdrank te verhogen. Wij hebben in onze gemeenschap nogal eens wat te vieren, dus wij zijn grootverbruiker. Bovendien hebben ultraorthodoxen het financieel doorgaans erg moeilijk in dit land.”
Een minder bedekt voorbeeld was het voorstel voor verlaging van de overheidssteun voor kinderopvang. „Dat is gelukkig niet doorgegaan. Maar ook dat was specifiek tegen ons gericht, omdat wij kinderrijke gezinnen hebben.”
Sociale samenhang
Juridische hervormingen, waartegen wekelijks tienduizenden Israëliërs in Tel Aviv demonstreren, vindt Domb juist „zeer hard nodig”. „Het hooggerechtshof heeft in dit land veel te veel macht. De benoeming van rechters weerspiegelt op geen enkele manier de wil van het volk. Dus het is goed dat het systeem wordt gewijzigd. Er is veel te doen over de zogenoemde ”override clause”, waarbij het parlement een besluit van de opperrechters kan terugdraaien. Maar ze vergeten dat de kiezer na maximaal vier jaar weer in het stemhokje staat om de volksvertegenwoordiging af te rekenen. De rechters zitten veel langer, dus hun besluiten hebben ook veel meer impact.”
Israël viert dit jaar zijn 75-jarig bestaan. De natie is „sterker dan ooit”, zegt Domb. Maar de komende tijd zal volgens hem wel bepalend zijn voor de toekomst van de Joodse staat. „De grootste uitdaging zal zijn de sociale samenhang in het land te behouden.”
Dit is het derde deel in een serie van vier over de mening van Israëliërs over de nieuwe regering. Donderdag: kolonisten en Palestijnen.
