Om maar met de deur in huis te vallen: het lerarentekort is de grootste bedreiging voor de staat en de kwaliteit van ons onderwijs en daarmee ook voor ouders een levensgroot probleem. Deze zorgelijke situatie heeft een verstrekkende invloed op zowel de educatie als de persoonsvorming van de kinderen.

Wat het eerste betreft hangt de vlag er bedroevend bij. De onderwijsinspectie wordt de laatste tijd niet zonder reden vooral op pad gestuurd met als speerpunt het onderzoek naar het aanleren van de basisvaardigheden op school. Lezen, schrijven en rekenen hollen achteruit. Slechts de helft (!) van de kinderen bezit aan het einde van de basisschooltijd de leesvaardigheid die minimaal nodig is om mee te kunnen komen in de maatschappij.

Natuurlijk spelen meer zaken daarin een rol, bijvoorbeeld sociaalgeografische omstandigheden. Maar zeker het grote tekort aan leraren en de werkdruk en stress om de schoolorganisatie te laten draaien, hebben een enorme impact op de onderwijskwaliteit.

Noodmaatregelen

Een inkijkje in de omvang van het tekort: Centerdata heeft in opdracht van het ministerie van OCW opnieuw de actuele personeelstekorten in het primair onderwijs in heel Nederland gemeten. Het rapport toont een landelijk tekort aan leraren van 9,5 procent (ongeveer 9700 fte) en een tekort aan schoolleiders van 13,6 procent (ongeveer 1100 fte). De verwachting is dat deze tekorten nog groter worden.

Wat betekent dit voor de praktijk? Veel scholen kampen met vacatures die langdurig niet opgevuld kunnen worden. Dat dwingt tot noodmaatregelen als een vierdaagse schoolweek, meer digitale lessen en grotere klassen. Maar ook: onbevoegde meesters en juffen voor de klas, met name onderwijsassistenten, die heel hard hun best doen maar natuurlijk niet bevoegd zijn om als leerkracht te worden ingezet. Als uiterste remedie is er het naar huis sturen van een klas. Allemaal maatregelen die nadelig uitpakken voor het leren van de kinderen.

Gids en wegwijzer

Niet alleen het leren van basisvaardigheden, ook de persoonsvorming van kinderen en het overbrengen van waarden en normen staan onder druk. Ouders en leerkrachten vormen voor kinderen de belangrijkste basis als het gaat om die persoonsvorming: ze zijn inspirator, gids en wegwijzer in hun leven. Naast de ouders vervult de man of vrouw voor de klas een van de belangrijkste rollen in het leven van een kind. Die stabiele relatie, die ”vaste” meester of juf voor de klas, is echter geen vanzelfsprekendheid meer.

Groot risico

Scholen zetten alle zeilen bij om iedere dag weer iemand voor de klas te hebben. Hiermee hangt een groot risico samen. Op dit moment wordt namelijk vervanging aangeboden via allerlei (commerciële) bureaus die een pool van leraren hebben. Deze leraren binden zich niet aan een school, maar trekken als het ware het hele land door om bijvoorbeeld voor tijdelijke vervanging te zorgen bij ziekte. En wat te denken van zzp’ers die zichzelf aanbieden tegen salarissen die bijna twee keer zo hoog liggen als het cao-loon voor een leraar?

Deze gang van zaken vergroot de betrokkenheid op de desbetreffende school en met name op het kind bepaald niet. Sterker nog: de gemeenschapsgedachte van de school zoals die in de schoolgids van de meeste christelijke en reformatorische school zo mooi beschreven staat, wordt hiermee ondermijnd. Ondertussen stimuleert de overheid dit soort initiatieven juist door een regionale aanpak van het lerarentekort.

We hebben dus, met het oog op de ontwikkeling van onze kinderen én hun persoonsvorming, te maken met een levensgroot probleem. Vaak spreken we over de vrijheid van onderwijs voor onze reformatorische scholen en over ontwikkelingen en politiek rumoer die deze vrijheid bedreigen. Maar de allergrootste bedreiging voor ons christelijk-reformatorisch onderwijs is nu ongetwijfeld het lerarentekort. Wie gaat dat christelijk-reformatorisch onderwijs geven?

Gebed en gesprek

Aan alle ouders, maar ook aan anderen, doen wij daarom als Reformatorische Oudervereniging (ROV) een dringende oproep om, naast gebed voor het onderwijs en de huidige leerkrachten, ook in gesprek te gaan met kinderen of anderen over een eventuele (vervolg)baan in het onderwijs. Daarnaast dringen we er vooral bij de ouders op aan om samen met de school in kaart te brengen wat er aan ouderbetrokkenheid verbeterd kan worden. Een grote ouderbetrokkenheid kan immers de werkdruk verlichten en het niveau en de ontwikkeling van de kinderen ten goede komen.

Positieve effecten

Dit is geen ”wishful thinking” of idealisme. Onderzoek van de Leuvense universiteit in 2022 toonde aan dat de uitval van lessen op school leervertraging kan veroorzaken, maar dat het stimuleren van ouderbetrokkenheid bij de lessen op school positieve effecten heeft. Daarom geldt onze oproep ook de scholen: open de deuren voor een hartelijk welkom aan een flinke en stabiele betrokkenheid van ouders op de vorming van hun kinderen.

De auteurs zijn respectievelijk beleidsmedewerker en voorzitter van de Reformatorische Oudervereniging (ROV).