De programmaleider internationaal biodiversiteitsbeleid bij het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) liep de afgelopen twee weken rond op de top over biodiversiteit in het Canadese Montreal. Hij maakte de onderhandelingen van dichtbij mee als „observer”. „Dat betekent dat je niet in de delegatie zit, maar wel alles kunt volgen.”

Als hij kijkt naar het resultaat van de top durft Kok geen vergelijking te trekken met het succesvolle klimaatakkoord van Parijs uit 2015. „De situatie was toen anders, na een fiasco in Kopenhagen in 2009 en jaren van heroriëntatie in het internationale klimaatbeleid.”

Wel ziet hij een „stevig akkoord”, waar hij positief over is. „Bijna 200 landen bereikten overeenstemming. Het draaide dus om de kunst van het haalbare. Niet iedereen heeft zijn zin kunnen krijgen. Ik denk dat we na vier jaren van moeizaam onderhandelen tevreden kunnen zijn.”

Natuurpositief

De urgentie om natuur te beschermen was voelbaar tijdens de top. Dat stemt Kok al met al hoopvol. „Er waren zeker 130 ministers aanwezig. Dat is meer dan ooit. Daarnaast lieten steden, bedrijven en financiële instellingen zich zien.”

Een belangrijk winstpunt is dat het nieuwe akkoord een aanlokkelijke stip op de horizon zet, zegt Kok. „De doelen richtten zich tot nu toe vooral op het stoppen van biodiversiteitsverlies. Maar vanaf heden staat herstel meer centraal. Het verlies moet worden omgebogen in het versterken van de natuur. Dat is psychologisch een belangrijke stap. Net zoals we toewerken naar een klimaatneutrale economie, gaan we ook toewerken naar een natuurpositieve economie. Het mooie is dat beide thema’s tegelijk bij de kop kunnen worden gepakt.”

Sowieso onderstreept de conferentie de link tussen klimaat en biodiversiteit. Volgens Kok is dat ook belangrijk, omdat het twee zijden van dezelfde medaille zijn. „Om het klimaatprobleem te bestrijden is natuurbescherming nodig. Regenwouden, bossen en veengebieden slaan namelijk grote hoeveelheden CO2 op. En een ander voorbeeld: groen in steden is niet alleen goed voor de soortenrijkdom, maar houdt de stad ook koeler in tijden van hitte.”

Een andere belangrijke overwinning is de rol voor lokale bewoners bij natuurbescherming. „De plek en versterking van de rechten van inheemse volken kregen niet eerder zoveel aandacht.”

Het 30x30-doel –30 procent van land en zee beschermd in 2030– vindt de PBL-onderzoeker een belangrijk onderdeel van het akkoord. Volgens hem is het simpel: „Als je uitsterven wilt tegengaan, moet je meer ruimte maken voor dieren en planten. Dat betekent natuur beschermen. Overigens gaat het niet alleen om de percentages, het gaat bijvoorbeeld ook over het goed uitvoeren van beheer. Als er in een nationaal park nog steeds illegale houtkap of illegale jacht kan plaatsvinden, gaat er iets mis.”

Serieus nemen

Het akkoord benadrukt volgens Kok dat het beschermen van 30 procent van de natuur niet voldoende is. „De wetenschap stelt helder dat tussen de 40 en 50 procent van de natuur op aarde beschermd moet zijn om een uitstervingsgolf te voorkomen. Daarom is het van belang dat ook buiten de beschermde gebieden de natuurkwaliteit verbetert.”

De komende jaren komt het aan op de uitvoering van het akkoord, zegt Kok. „De bestaande doelen rond biodiversiteit zijn verre van gehaald. Landen moeten nu een forse stap bijzetten.” Wat volgens de PBL-onderzoeker daarbij gaat helpen is dat de nieuwe verklaring concretere doelen stelt voor landbouw, visserij en bosbouw. Als ook voor duurzame productie en consumptie, inclusief het verminderen van de voetafdruk van consumptie. Hiermee worden de onderliggende oorzaken van het verlies aan biodiversiteit aangepakt.

Landen zijn nu na Montreal verplicht om allemaal een nieuwe Nationale Biodiversiteitsstrategie te maken. In zo’n document zal staan wat een land precies gaat doen om de natuur te beschermen. „Als het commitment van alle landen bij elkaar niet optelt tot het behalen van de beoogde doelen, zullen landen daarop worden aangesproken.”

Het pact dat in Montreal is gesloten zal leiden tot extra maatschappelijke en politieke druk om meer te doen aan natuurbescherming, verwacht Kok. „Als landen niet doen wat ze beloven, zullen maatschappelijke organisaties en wetenschappers hen wijzen op de ambities die werden getoond in Montreal.”