„Diabetes type 2 is niet per se een chronische aandoening. Het is mogelijk ervan te genezen als patiënten gewicht verliezen door hun voeding en beweeggedrag te veranderen”, stelt dr. Dongbo Liu, een van de onderzoekers en werkzaam bij de Hunan Agricultural University in de Chinese stad Changsha. De studie publiceerde hij woensdag in het vakblad Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism.

Deelnemers aan het onderzoek volgden drie maanden lang een dieet met periodieke caloriebeperking. Hiervoor moesten ze hun energie-inname vijf dagen achtereen beperken tot 840 kilocalorieën per dag – een fractie van de aanbevolen 2000 tot 2500 kilocalorieën. Het ontbijt dienden ze ergens tussen half zeven en half negen ’s ochtends te nemen, de lunch tussen elf en één, en het diner tussen vijf en zeven uur ’s avonds. De tien dagen erna mochten ze weer eten wat en wanneer ze wilden. Dit schema werd zes keer herhaald.

Na drie maanden kon bijna 90 procent van de 36 deelnemers zijn of haar medicatie afbouwen. Van hen kon ruim de helft zelfs helemaal met de medicatie stoppen. Dit effect hield minstens een jaar aan. Ook een deel van de mensen die al zes jaar of langer aan suikerziekte leden, genas.

„Diabetesmedicijnen zijn kostbaar en dat vormt een barrière voor veel patiënten die hun suikerziekte proberen te beheersen”, verklaart Liu. „In onze studie zagen we dat patiënten na het dieet 77 procent minder geld kwijt zijn aan deze medicatie.”

Vezels

Prof. Hanno Pijl, diabetoloog aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en niet betrokken bij het onderzoek, is niet verbaasd over de gunstige resultaten. „Het positieve effect van caloriebeperking is in eerdere studies al aangetoond.”

Hij verwijst naar de ”Diabetes Remission Clinical Trial”, een Brits onderzoek uit 2017 waarbij diabetespatiënten drie tot vijf maanden een streng dieet volgden. Na een jaar ging bijna de helft van de patiënten in remissie, wat betekent dat hun bloedsuikerspiegel zonder medicatie onder controle bleef. Dit effect hing sterk samen met gewichtsverlies. Van degenen die meer dan 15 kilo gewicht verloren, ging 86 procent in remissie. Daarentegen knapte van degenen die 5 tot 10 kilo afvielen, slechts 34 procent op. Ook in de Chinese studie verloren veel deelnemers gewicht.

Pijl heeft recent een onderzoek gedaan –dat nog moet worden gepubliceerd– naar het effect van een zogenaamd ”fasting-mimicking diet”, een dieet dat vasten imiteert. Daarbij moesten diabetespatiënten vijf dagen per maand hun energie-inname beperken tot 700 tot 1000 kilocalorieën. Het dieet bestond uit voeding met veel gezonde vetten en vezels, maar met weinig zetmeel en suiker. „We hebben gekeken naar de regulering van de bloedsuikerspiegel. Die bleek na vijf maanden aanzienlijk te verbeteren als je het dieet toevoegt aan de reguliere diabeteszorg. Zo hoefden patiënten minder medicijnen te gebruiken dan de deelnemers in de controlegroep, die alleen de reguliere zorg kregen.”

Periodiek vasten

Bijzonder aan de studie uit China vindt Pijl dat veel deelnemers na een jaar hun ziekte nog onder controle hadden. „Terwijl ze geen onderhoudstherapie kregen na de drie maanden. Wat we vaak zien, is dat mensen terugvallen.” Jaren geleden onderzocht de hoogleraar de effecten van strenge caloriebeperking. „We zagen een enorme verbetering van de glucosestofwisseling. Mensen hoefden minder medicijnen te gebruiken. Toch viel na anderhalf jaar een meerderheid van de deelnemers terug, omdat we hen geen onderhoudsbehandeling hadden gegeven.”

De Chinese wetenschappers noemen het dieet dat de deelnemers volgden ”intermittent fasting”, oftewel periodiek vasten, maar dat vindt Pijl onterecht. Liever spreekt hij van periodieke caloriebeperking. Met periodiek vasten wordt meestal een methode aangeduid waarbij mensen binnen een bepaalde tijdsspanne op een dag eten, bijvoorbeeld alleen tussen tien en zes uur. „Wat nieuw was geweest, is als de Chinese onderzoekers hadden aangetoond dat diabetespatiënten in remissie konden gaan als ze zo’n schema drie maanden zouden volgen. Dat zou hoopgevend zijn geweest.”

Volgens Pijl is het van belang hoe het schema van intermittent fasting eruit ziet. „Waarschijnlijk is een schema waarbij mensen vroeg stoppen met eten –ze eten bijvoorbeeld alleen tussen acht en vier uur– gunstiger dan een schema dat om acht uur in de avond eindigt. Maar er moet nog veel werk worden verricht voordat we dat zeker weten.”

Ook maakt het uit hoeveel en wat mensen eten. Pijl: „Als je intermittent fasting combineert met caloriebeperking en onbewerkte voeding, boek je een veel grotere gezondheidswinst dan wanneer je alleen op het vastenschema let.”

Biologische klok

Het effect van eten binnen een bepaalde periode op een dag is tweeledig, legt de hoogleraar van het LUMC uit. „Mensen gaan daardoor minder eten. Dat is voor velen van ons echt goed. Daarnaast is er een invloed op je biologische klok. Eten is een belangrijke ”Zeitgeber”, zoals we dat in de literatuur noemen. De meeste westerlingen consumeren de hele dag door. Je biologische klok raakt daarvan in de war. Eten binnen bepaalde tijdsgrenzen zorgt er juist voor dat je klok goed wordt afgesteld.”