In alle vijftig Amerikaanse staten werden zaterdag protestbijeenkomsten gehouden. In totaal zouden daar volgens media ruim 600.000 mensen op afgekomen zijn. Ze waren georganiseerd door progressieve Democraten die zich verzetten tegen „een vijandige machtsovername en aanval op de Amerikaanse rechten en vrijheden”. Met de slogan ”Hands Off!” eisen de organisatoren een „einde aan de machtsgreep van miljardairs”.

De organisatoren hebben drie wensen: „de ongebreidelde corruptie van de regering-Trump beëindigen, niet langer korten van federale fondsen voor Medicaid, Social Security en andere programma’s waar werkenden op vertrouwen, en een einde aan de aanvallen op immigranten, transgenders en andere groepen.”

Tijdens het Hands Off!-protest in de hoofdstad Washington D.C. zei Democratisch lid van het Huis van Afgevaardigden Jamie Raskin dat er geen toekomst is met een president die „de politiek van Benito Mussolini en de economie van Herbert Hoover” voorstaat. President Hoover voerde eind jaren 20 ook hoge invoerrechten in – waarmee hij de kiem legde voor de economische crisis van de jaren 30.

Gek

„Onze grondleggers hebben een grondwet geschreven die niet begint met ”Wij de dictators”. De inleiding op de grondwet luidt ”Wij het volk””, zei Raskin voor duizenden mensen. Op de protestborden die mensen bij zich droegen, stond: ”Geen enkel moreel persoon wil een economie verwoestende dictator die de prijs van alles kent, maar van niets de waarde inziet.”

De pijlen van de demonstranten richten zich vooral op de invloed van techmiljardair Elon Musk. Als hoofd van het zogenaamde Department of Government Efficiency (DOGE) heeft hij een agressief beleid gevoerd om de overheidsuitgaven te beperken, ongeacht wie er schade van ondervindt. Duizenden federale werknemers zijn door hem ontslagen.

Het verzet tegen Musk leeft overigens breder – ook bij Republikeinen. Een illustratie daarvan is de terugval in de verkoop van Tesla’s, het elektrische automerk van Musk. In de VS rijden inmiddels Tesla’s rond met een sticker met daarop de tekst: ”Ik kocht deze auto voordat Elon Musk gek werd”.

Anti-oligarchietour

Ondanks dat de protesten in tal van steden werden gehouden, denken Amerikaanse politicologen niet dat die moeten worden gezien als de opkomst van een brede anti-Trumpbeweging. Daarvoor zou het veel te vroeg zijn. „Dit is zeker niet een teken dat Republikeinen zich van hem afkeren”, zegt John Fea, historicus aan het christelijke Messiah College in Mechanicsburg in de staat Pennsylvania. „Veruit de meeste Republikeinse parlementariërs steunen Trump nog steeds.”

Volgens Fea zitten vooral progressieve Democraten achter de demonstraties. „Zij moeten niets van Trump hebben en verzetten zich tegen alles wat hij doet. Ze richten zich tegen Trumps beleid op het gebied van rechten voor lhbti’ers, immigranten en van de overheidsbezuinigingen, waardoor burgers worden geraakt in hun bestaan.”

Voor Democraten is een belangrijk pijnpunt ook de invloed van miljardairs zoals Musk. De Democratische Congresleden Bernie Sanders en Alexandria Ocasio-Cortez maken daarom deze weken een „anti-oligarchietour” door de VS.

Wijdverspreide nervositeit

Dat Trump de internationale verhoudingen op zijn kop zet, is volgens Fea geen reden voor de demonstraties. „Afgezien van Israël zijn de conflicten elders in de wereld voor veel Amerikanen een ver-van-mijn-bedshow. Bovendien delen velen Trumps visie dat China de grootste bedreiging is en Europa voor zijn veiligheid te lang op de pof heeft geleefd. De meerderheid vindt dat het tijd wordt dat Europa daar zelf voor zorg draagt.”

Fea wil daarom de betekenis van de demonstraties niet groter maken dan die is. „Zeker, meer dan 600.000 demonstranten op de been is niet niks. Maar het is nog geen 2 promille van de Amerikaanse bevolking. De media maken de impact groter dan die daadwerkelijk is.”

Cal Jillson, politicoloog aan de Southern Methodist University in Dallas, wil evenmin spreken van een massaal protest. „Het is wel een signaal dat het onder de oppervlakte broeit. En een smeulend vuur is niet zonder risico; het kan uitgroeien tot een grote brand. De demonstraties moeten worden gezien als bewijs van wijdverspreide nervositeit en bezorgdheid die zou kunnen uitmonden in een breder ongenoegen.”

Dat laatste zal volgens Jillson gebeuren als de effecten van de tarievenoorlog zich laten voelen in de portemonnee van de gewone Amerikaan. Fea deelt dat. „Prijsinflatie kan het gematigde midden op de been krijgen. Daarvoor moet en zal Trump echt opletten.”

Seth Masket, hoogleraar politieke wetenschappen aan de universiteit van Denver, zegt dat Trump zich doorgaans weinig aantrekt van kritiek of lage populariteitscijfers. „Maar de aandelenkoersen houdt hij wel nauwlettend in de gaten. De Dow Jones is voor hem een belangrijkere graadmeter dan de politieke barometer. Als die te ver daalt, krabt hij zich achter de oren en past hij zijn beleid mogelijk aan. Bovendien kan de druk vanuit de Republikeinse partij op hem toenemen, als de tussentijdse verkiezingen volgend jaar naderen. Congresleden die herkozen moeten worden, willen niet afgerekend worden op rigoureus beleid van Trump.”

Nieuws in beeld

Demonstranten tijdens een Hands Off!-protest zaterdag in Los Angeles. beeld AFP, Etienne Laurent

Demonstranten houden zaterdag tijdens een Hands Off!-protest in de Amerikaanse stad St. Paul in de staat Minnesota een schilderij omhoog van het vrijheidsbeeld dat huilend de handen voor het gezicht houdt. beeld AFP, Tim Evans

Demonstranten verzamelen zich zaterdag tijdens een Hands Off!-protest op de National Mall in de Amerikaanse hoofdstad Washington D.C. beeld AFP, Amid Farahi