Natuur uitdrukken in euro’s blijkt lastig
De natuur levert Nederland uitgedrukt in euro’s veel meer op dan ze kost. Het is voor het eerst dat het CBS de waarde van de natuur berekent. Maar doet deze rekensom wel recht aan de natuur?
De onderzoekers houden wat dat betreft zelf ook een slag om de arm. Ze benadrukken dat ze niet de complete waarde, maar de zogeheten gebruikswaarde van de natuur in kaart brachten. Dus dat wat de natuur biedt voor mensen. Die waarde bedroeg in 2022 15 miljard euro.
Mensen kijken vaak naar de aarde vanuit het oogpunt van nut: wat levert de natuur op? De natuur biedt de mens allerlei nuttige producten, zoals water, voedsel, vezels om kleding van te maken of hout voor een onderkomen of vuur. Dit heten wel producerende ecosysteemdiensten. Deze diensten vallen vrij eenvoudig in geld uit te drukken. Ze zijn namelijk verankerd in de economie. Denk aan drinkwaterbedrijven, landbouw, kledingindustrie en bosbouw.
Maslow
Deze producerende diensten komen vrijwel overeen met de basisbehoeften van de mens, zoals de Amerikaanse psycholoog Abraham Maslow die beschreef. Hij ontwikkelde een beroemde theorie over de hiërarchie van behoeften van een mens. Die staat bekend als de piramide van Maslow.
De onderste laag in de piramide vormen de basisbehoeften van de mens: kleding, onderdak, voedsel en drinken. Daarboven zitten nog meer lagen zoals veiligheid, sociale contacten en zelfontplooiing.
Wat ontbreekt in het overzicht van Maslow is het fundament van de piramide. De basisbehoeften voedsel, water en kleding bestaan namelijk bij de gratie van een goed milieu. Zonder een stabiel klimaat, een gezonde bodem en een welig tierende natuur is voorzien in de basisbehoeften lastig. Dat een goed milieu het fundament onder de piramide vormt, staat bij velen niet op het netvlies.
Overigens zijn basisbehoeften nu al in het geding door verslechtering van het milieu. Zo staan oogsten onder druk door klimaatverandering en het uitblijven van bestuiving door de achteruitgang van insecten.
Regulerend
Dat stabiele klimaat en die gezonde bodem zijn net zo goed functies van de natuur en worden wel regulerende ecosysteemdiensten genoemd. Ze zijn echter minder tastbaar. En: veel lastiger in geld uit te drukken.
De onderzoekers doen daartoe toch een poging. Zo kennen ze harde euro’s toe aan lucht- en waterzuivering, het vastleggen van koolstof, bestuiving, kustbescherming en verkoeling in de stad. De manier waarop roept wel vragen op. Bij het vastleggen van koolstof gebeurt dat bijvoorbeeld door te kijken naar de huidige CO2-prijs die de industrie betaalt om een ton CO2 uit te mogen stoten.
Het uitsterven van een lieveheersbeestjessoort kost niemand geld, maar er gaat ontegenzeggelijk wat verloren
Het koppelen van het opslaan van koolstof door bomen aan de CO2-prijs laat de beperkingen van de methodiek zien. Door de natuur zo in euro’s te vatten, bestaat het risico haar niet op volledige waarde te schatten. Vertolkt de CO2-prijs de werkelijke waarde van koolstofvastlegging? Is een stabiel klimaat niet veel meer waard? Zeker gezien het feit dat ook de basisbehoeften, de producerende ecosysteemdiensten, ervan afhankelijk zijn?
Lieveheersbeestjes
Het onderzoek neemt ook de intrinsieke waarde van natuur niet mee, zo schrijven de auteurs. Begrijpelijk, want dat gaat om de waarde van de natuur in zichzelf. Dat valt niet in geld uit te drukken.
Neem bijvoorbeeld de diversiteit in het insectenrijk. Er leven wel zestig soorten lieveheersbeestjes in Nederland. Allemaal met hun eigen kleur en aantal stippen, twee, zeven, tien of nog veel meer. Hoe kwantificeer je die diversiteit in euro’s? Het uitsterven van een soort kost niemand geld, maar er gaat ontegenzeggelijk wat verloren.
Het CBS-onderzoek laat zien hoe lastig het is het nut, de schoonheid en het belang van de natuur te waarderen. Het laat de natuur niet zien als fundament van ons bestaan, maar levert een momentopname van enkel de gebruikswaarde van de natuur. Voor wat het waard is.
