Wordt euthanasie de nieuwe norm? „We willen tot het eind de controle houden”
In Nederland neemt het aantal euthanasiegevallen sterk toe. Waar er in 2002 nog 1800 geregistreerde gevallen waren, ligt dit aantal nu rond de 9000 per jaar. Volgens Bert-Jan Heusinkveld van de NPV is deze toename deels te verklaren door een bredere maatschappelijke acceptatie. „Euthanasie wordt steeds meer gezien als een normale manier om het leven te beëindigen”, stelt hij in de nieuwste aflevering van Sprekend RD.
Volgens Heusinkveld spelen verschillende factoren een rol in deze ontwikkeling. De samenleving is sterk veranderd: ouderen worden vaak niet meer gezien als een waardevol onderdeel van de maatschappij, maar als een economische last. Daarnaast is er steeds minder ruimte voor lijden, zowel fysiek als mentaal. „We willen oud worden, maar vooral op een manier die past bij ons beeld van een jong en vitaal leven. Zodra dat niet meer lukt, ontstaat de vraag of het leven nog wel zin heeft.”
Een andere factor is de steeds groter wordende wens om zelf de regie over het leven en sterven in handen te houden. „We leven in een tijd waarin autonomie centraal staat. Mensen willen hun eigen keuzes maken, ook over het moment en de manier waarop ze sterven”, zegt Heusinkveld. Dit leidt tot een mentaliteit waarin euthanasie wordt gezien als een manier om controle te behouden, zelfs als het leven niet meer loopt zoals men had gehoopt. „Er is een diepe angst om afhankelijk te worden, om een ‘kasplantje’ te worden of tot last te zijn. Maar sterven is niet altijd iets wat je volledig kunt plannen.”
Deze denkwijze ziet de NPV met zorg tegemoet. Heusinkveld wijst erop dat lijden niet per definitie zinloos is en dat de manier waarop we als samenleving omgaan met ouderdom en ziekte een grote rol speelt in de euthanasiediscussie. „In andere culturen, bijvoorbeeld in Afrika, hebben ouderen een veel hogere status en worden ze geëerd om hun levenservaring. In Nederland lijkt dat steeds minder het geval.”
Een ander belangrijk aspect is de palliatieve zorg. Heusinkveld benadrukt dat Nederland beschikt over geavanceerde pijnbestrijdingstechnieken en dat euthanasie niet de enige uitweg hoeft te zijn. Goede palliatieve zorg en sociale betrokkenheid kunnen veel betekenen in de laatste levensfase. „Het gaat niet om het toevoegen van dagen aan het leven, maar om het toevoegen van leven aan de dagen.”
De NPV pleit voor een samenleving waarin mensen niet het gevoel hebben dat ze moeten kiezen voor euthanasie omdat ze een last zijn voor hun omgeving. Heusinkveld roept op tot meer aandacht voor sociale verbondenheid en geestelijke zorg. „Mensen hebben steun nodig, geen gevoel van overbodigheid. Door meer met elkaar in gesprek te gaan over het levenseinde, kunnen we bijdragen aan een waardig sterven zonder dat euthanasie de enige oplossing lijkt.”
