„We zijn als synode weer terug bij af, bij het punt waar we op 21 juni vorig jaar startten”, stelde ds. P.D.J. Buijs met spijt vast, toen hij vrijdag als preses de vergaderweek van de synode van de CGK afsloot. Daarmee had hij alle gelijk van de wereld. Eerder die middag was immers het lumineuze plan om gemeenten met vrouwen in het ambt onder te brengen in zogeheten interim-classes, door de commissie toekomst kerkverband ingetrokken. Het bleek kansloos om een ruime meerderheid daarachter te krijgen.

Vele uren vergaderen had niets opgeleverd. De intensieve sessies van de commissie zelf? De heisessie van de synode op 12 oktober in Bunschoten? Al die dagdelen die de afgevaardigden in november achter gesloten deuren doorbrachten? „We zijn terug bij af.”

Hete brij

Toch is dat tegelijkertijd ook níét het geval. Want waar sommigen een jaar geleden voor vreesden, namelijk dat de synode van Rijnsburg/Nunspeet een „rotonde zonder afslagen” zou worden, waarin men eindeloos om de hete brij zou heendraaien, is nu juist deze week niet gebeurd.

Jawel, er waren in de achterliggende week minimaal twee, misschien wel drie momenten waarop dat had kunnen gebeuren. De eerste was dinsdagmorgen, toen ds. H. Carlier een ordevoorstel lanceerde. Het voorstel betrof de maar liefst vijftig revisieverzoeken die waren ingediend tegen de uitspraak van de synode in 2022 dat zij Bijbels gezien geen ruimte ziet voor vrouwen in kerkelijke ambten. Was het nu wel verstandig, vroeg de predikant, om de dag daarop over die stapel revisieverzoeken niet alleen uitvoerig met elkaar te spreken, maar er vervolgens ook over te stemmen?

In samenhang

Niet doen, adviseerde ds. Carlier, gesteund door een rij andere afgevaardigden. Die revisieverzoeken hadden immers alles te maken met andere agendapunten: het rapport van de commissie hermeneutiek, de instructie uit Leeuwarden over eenparigheid van stemmen en een rapport van deputaten kerkorde en kerkrecht. Zou het niet veel wijzer zijn om in een volgende vergaderweek al die thema’s „in samenhang” te bespreken? En woensdag over de revisieverzoeken nog geen besluit te nemen?

Aannemen van het ordevoorstel zou onmiskenbaar tot weer lange praatrondes hebben geleid

Hoe je ook denkt over dit voorstel –dat vooral gesteund werd door afgevaardigden uit het meer progressieve deel van de CGK–, duidelijk is dat het aannemen ervan geleid zou hebben tot uitstel van besluitvorming en tot lange praatrondes die waarschijnlijk opnieuw tot impasses hadden geleid. Kortom, tot iets rotondeachtigs. De synode besloot echter anders: met 35 stemmen tegen, 15 voor en 3 onthoudingen, wees zij het ordevoorstel af.

Een tweede belangrijk kruispunt was woensdagmiddag, toen de vergadering zich, met 31 stemmen voor, 18 stemmen tegen en 2 onthoudingen, achter het rapport schaarde dat alle vijftig revisieverzoeken afwees. Stel dat de vergadering het omgekeerde had besloten en de revisieverzoeken had gehonoreerd. Dan waren de CGK écht terug bij af geweest.

Rondtollen

Jawel, ook dan zou nog steeds gegolden hebben dat de synodebesluiten van 1998 en 2001 gewoon van kracht zijn. Ook toen spraken de CGK al uit dat vrouwen in dit kerkverband geen ouderling of diaken kunnen worden. Maar toch… Het honoreren van de revisieverzoeken zou wel impact hebben gehad. De CGK zouden er in dat geval niet omheen hebben gekund de hele inhoudelijke discussie over vrouw en ambt opnieuw te gaan voeren. Dan waren deze en de komende synode nog lang op het verkeersplein blijven rondtollen…

Waren de revisieverzoeken gehonoreerd, dan zou men echt „terug bij af” zijn geweest

Toen die afslag woensdag níét genomen werd, merkte ds. Buijs terecht op dat de CGK nu „op een belangrijk punt in hun kerkelijk leven” waren aangekomen. Dat de discussie over vrouw en ambt nu „een kerkelijk eindpunt” had bereikt. En dat iedereen het besluit van 2022 nu voor „vast en bondig” diende te houden.

Een derde belangrijke tweesprong bereikte de synode vrijdagmiddag. Nee, wie het eventueel aannemen van de voorstellen van de commissie toekomst kerkverband zou vergelijken met het blijven rondrijden op een rotonde, zou die voorstellen groot onrecht aandoen. Voor- en tegenstanders van dit plan erkennen immers dat het een oprechte en creatieve poging was om de CGK de komende jaren nog in een bepaalde vorm bij elkaar te houden en een dreigende, ongecontroleerde scheuring af te wenden.

Uitstel

Toch is het evenzeer waar dat bij dit plan terecht vragen leefden. Met name deze: hoe reëel is het nu eigenlijk dat bij een splitsing van het kerkverband in reguliere en interim-classes gedurende een periode van negen jaar de breuklijnen, door regelmatig kerkbrede besprekingen over hermeneutiek en ecclesiologie te houden, weer gelijmd zouden kunnen worden? Had de uitwerking van dit plan toch ook niet iets in zich van uitstel van het onvermijdelijke?

Hoe dit ook zij, nu het ordevoorstel is verworpen, de revisieverzoeken zijn afgewezen en het plan van de interim-classes door de commissie is teruggenomen, is het moderamen aan zet. Dat begint, juist door de ontwikkelingen van het achterliggende jaar, vanaf het convent tot en met de tweede synodeweek, níét bij nul. Integendeel. Allerlei wegen en opties zijn verkend én afgesloten.

Nu kan het natuurlijk nog zijn dat het moderamen de komende weken met een verrassende uitweg komt, iets waar tot nu toe niemand aan dacht. Maar als dat niet zo is, lijkt nog slechts de vierde optie die op het convent op tafel lag te resteren: een beheerste ontvlechting van het kerkverband.