„Onrechtvaardig en discriminerend”, noemt Stephen White uit Bradford in Yorkshire de btw-heffing die per 1 januari is ingegaan. Hogere schoolkosten kan de 40-jarige boekhandelaar naar eigen zeggen niet betalen. Dus is hij gedwongen om zijn vier kinderen van de Bradford Christian School af te halen en thuisonderwijs te geven. „Als christenen geloven wij dat het onze plicht is kinderen op te voeden in overeenstemming met onze overtuigingen. Deze maatregel ontzegt ons dit recht en daarom vechten we het aan bij de rechter.”

White is niet de enige die zich zorgen maakt over de btw-heffing die de regering onlangs heeft ingevoerd. Ook christelijke privéscholen in het VK worstelen ermee. „Een existentiële bedreiging voor het voortbestaan van onze school”, noemt hoofdonderwijzeres Caroline Santer van The King’s School in Hampshire de maatregel. Voor openbare scholen blijft wél een belastingvrijstelling gelden. Niet eerlijk, vinden Santer en White. Met andere schoolhoofden en ouders vechten ze de maatregel aan bij het Britse hooggerechtshof.

De huidige sociaaldemocratische regeringspartij Labour sprak al langer over het introduceren van btw op privéonderwijs. Met de maatregel beijvert de partij zich naar eigen zeggen om peperdure kostscholen zoals Eton College –waar kinderen van de Britse adellijke elite schoolgaan– onaantrekkelijker te maken. Volgens onderwijsminister Bridget Phillipson zijn „belastingvoordelen voor privéscholen een luxe die we ons niet langer kunnen veroorloven”, schreef ze in december in een opiniestuk in The Telegraph. Circa 60 procent van de Britten steunt de btw-heffing op privéonderwijs, blijkt uit peilingen.

Lees ook

Wat partijen in het Verenigd Koninkrijk over christelijke thema’s beloven

Het Instituut voor Fiscale Studies berekende dat de omzetbelasting Londen tussen de 1,3 en 1,5 miljard pond per jaar kan opbrengen. Minister van Financiën Rachel Reeves belooft echter dat „elke cent” van de btw-heffing zal worden besteed aan de verbetering van het openbaar onderwijs. Zo wil de regering 6500 leraren werven. Voor vakken als wiskunde en natuurkunde is er een groot tekort aan gekwalificeerd personeel.

Eton

Privaat onderwijs –wat het imago heeft vooral jonge heertjes op klikklakschoentjes te bedienen– is dan een gemakkelijke melkkoe. Er zijn circa 2500 privéscholen in het VK, waar ongeveer 7 procent van alle Britse leerlingen les krijgt. De scholen hebben meer vrijheid dan door de overheid gefinancierde scholen en volgen niet het nationale curriculum. Een deel van die scholen is zeer prestigieus. Eton College en Harrow School bijvoorbeeld, die elk tot wel 50.000 pond lesgeld per leerling per jaar vragen.

Niet elke privéschool is er een waar enkel dametjes en heertjes uit welgestelde families of kinderen van expats worden onderwezen. Hoewel het gemiddelde schoolgeldtarief rond de 15.000 pond per jaar ligt, gaan ook leerlingen met speciale onderwijsbehoeften naar privéscholen. Het reguliere onderwijs biedt hun niet het passende onderwijs. En er is nog een categorie: kleine, religieuze scholen; het bijzonder onderwijs.

Christelijke privéscholen worden in het VK deels gerund door ouders die vrijwillig allerlei onderwijstaken op zich nemen. Onderwijzend personeel werkt vrijwel altijd voor het wettelijk minimumloon. Bovendien worden de armlastige scholen fors financieel gesteund door de kerken – die huisvesting gratis of voor een laag bedrag ter beschikking stellen. Dus kunnen christelijke scholen lage toegangsprijzen van de ouders vragen.

Offers

Dat er nu een btw-heffing van 20 procent boven op die toegangsprijs komt, hakt er bij christelijke ouders keihard in, zegt Steve Beegoo, directeur van de Christian Schools Trust, een koepelorgaan van christelijke privéscholen. Hij noemt het vooral zorgwekkend voor gezinnen met lagere inkomens en voor ouders die kinderen hebben met speciale onderwijsbehoeften. Anders dan in Nederland wordt bijzonder onderwijs in het VK niet door de staat gefinancierd. Beegoo: „De enige manier om christelijk onderwijs met christelijke docenten te krijgen, is via het privéonderwijs. Ouders betalen alles zelf en dragen via belastingen ook bij aan het openbaar onderwijs.”

„De overgrote meerderheid van onze leerlingen komt niet uit een rijk gezin”, zegt Caroline Santer van The King’s School, een christelijke onderwijsinstelling met 231 leerlingen in Hampshire, in een verklaring. Ouders brengen volgens haar „enorme financiële offers om hun kinderen naar onze school te sturen”.

De btw-heffing is niet de enige extra kostenpost die de regering legt op de schouders van ouders die hun kinderen naar privéscholen sturen. Er wordt ook een nieuwe onroerendgoedbelasting geheven, de premies voor volksverzekeringen zijn verhoogd en het wettelijk minimumloon is omhooggegaan. „Goed voor het onderwijzend personeel; niet voor de christelijke scholen en de ouders die moeten dokken”, zegt Beegoo.

Reserves

The Telegraph berekende onlangs dat ongeveer een vijfde van alle privéscholen –ook Eton College– de nieuwe btw-heffing volledig doorberekent aan de ouders. Gemiddeld genomen zouden ouders met kinderen in het privéonderwijs 14 procent meer lesgeld moeten gaan betalen, becijferde de Britse krant. Veel privéscholen zijn namelijk niet onbemiddeld en vangen een deel van de extra kosten zelf op.

Hoe anders is dat voor christelijke private onderwijsinstellingen. Die hebben weinig financiële middelen en al helemaal geen buffer. Ook The King’s School niet. „Wij hebben geen reserves om dit te dekken en moeten het btw-tarief volledig doorberekenen aan de ouders”, zegt Santer. Inclusief bijkomende kosten zorgt de heffing ervoor dat sommige christelijke privéscholen 30 procent meer schoolgeld vragen, legt Beegoo uit.

„We weten niet hoeveel ouders het rondkrijgen om het extra schoolgeld te betalen en of mensen nu schulden moeten gaan maken”, zegt Santer. Ook Ben Snowdon, schoolhoofd van de christelijke Emmanuel School met 63 leerlingen in Derby, vreest dat 20 procent extra schoolgeld voor sommige gezinnen te veel zal zijn. „We vragen al jaarlijks 4320 pond per kind van de ouders. Meer betalen lukt voor velen simpelweg niet.”

Rechterlijke toetsing

„Discriminerend”, vindt Beegoo de maatregelen van de regering. „Het extra belasten van christelijke gezinnen –die niet tot de bevoorrechte rijken behoren die hun kinderen naar Eton sturen– is onrechtvaardig. Deze maatregel straft ouders met lagere inkomens die hun kinderen naar religieuze privéscholen sturen.”

Wat het nog schrijnender maakt, is het feit dat op religieuze privéscholen verhoudingsgewijs meer kinderen met speciale onderwijsbehoeften les krijgen. Beegoo: „Die leerlingen en ouders worden extra hard getroffen.”

Redenen voor vier christelijke schoolhoofden –waaronder Santer en Snowdon– en negen ouders om juridische stappen te zetten op het hoogste niveau. Met een rechterlijke toetsing door het Britse hooggerechtshof willen ze een herziening van de btw-heffing afdwingen. De dertien eisers worden daarin bijgestaan door het Christian Legal Centre (CLC) – een juridische organisatie die christenen steunt bij rechtszaken.

Advocaten van het CLC voeren aan dat de invoering van het btw-tarief op privéonderwijs lijnrecht indruist tegen het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens: het schendt het recht op bescherming tegen discriminatie én het recht op onderwijs dat aansluit bij de religieuze overtuigingen van leerlingen en ouders.

Dat zit zo. De btw-heffing bestraft christelijke gezinnen met lage of middeninkomens, is de redenering van de advocaten. Die kunnen het financieel niet meer bolwerken om hun kinderen naar het bijzonder onderwijs te sturen, of moeten daarvoor een lening afsluiten. Welbeschouwd ontzegt de overheid met de btw-heffing ouders dus het recht om hun kinderen onderwijs te geven op basis van christelijke waarden, aldus de advocaten.

Naast de aanvraag voor een rechterlijke toetsing, die wordt gesteund door het CLC, lopen er nog twee juridische zaken tegen de door de overheid ingevoerde btw-heffing. Eén, gesteund door de Independent Schools Council (ISC) –met 1400 aangesloten scholen het grootste koepelorgaan van privéscholen in het VK–, wordt met spoed behandeld door het hooggerechtshof. Mogelijk wordt de aanvraag voor een rechterlijke toetsing gesteund door het CLC, gekoppeld aan de twee al lopende zaken, waaronder die van de ISC.

Sluiting

Intussen loopt de nood hoog op bij sommige private onderwijsinstellingen. Vijf Britse privéscholen hebben vanwege de btw-heffing recent besloten de deuren te sluiten. Bij de start van het schooljaar 2024-2025 meldde de ISC dat privéscholen gemiddeld genomen een daling van bijna 2 procent in het aantal aanmeldingen hebben waargenomen. De scholenkoepel wijt dat voornamelijk aan de btw-heffing, al spelen volgens deskundigen ook het dalend geboortecijfer en de kosten van levensonderhoud een rol.

De regering in Londen verwacht dat uiteindelijk maximaal 40.000 studenten uit het privéonderwijs door de hogere kosten gedwongen worden de overstap te maken naar het openbare onderwijs. In het hele VK krijgen circa 550.000 leerlingen les op privéscholen, waarvan ongeveer 370.000 op religieuze scholen.

„Vanwege het verhogen van het schoolgeld hebben al enkele ouders hun kinderen van onze school gehaald”, weet Santer van The King’s School te vertellen. Een eenvoudige keus is dat echter niet, legt directeur Andrea Williams van het CLC uit. „Veel christelijke ouders bezuinigen en sparen waar het maar kan om hun kinderen naar een school te sturen die in overeenstemming is met hun geloofsovertuigingen. Ze zien de vijandigheid tegenover het christendom op openbare scholen, waar de genderideologie wordt gepromoot, andere opvattingen over seksualiteit klinken en andere religies worden aangeprezen.”

„Christelijke ouders vinden het voor hun kinderen onmogelijk om naar de door de staat gefinancierde scholen toe te gaan”, zegt Beegoo. Dus blijft er voor veel van die ouders slechts één optie over: christelijk privéonderwijs.