De twee landen vormen samen traditioneel het motorblok van de Europese economie. Grofweg een kwart van het bruto binnenlands product (bbp) van de EU wordt bij onze oosterburen verdiend, zo’n 16 procent bij de Fransen.

Ten tijde van de eurocrisis waren het met name de Zuid-Europese landen die de eurozone door ontsporende overheidsschulden en begrotingstekorten in een crisis stortten. Maar nu is het vooral het zand in het motorblok van de EU dat voor problemen zorgt: bestuurlijke chaos en politieke verlamming. Duitsland houdt in februari vervroegde verkiezingen en in Parijs is president Macron, ondanks het vormen van een nieuwe regering, vleugellam door het ontbreken van een meerderheid in het parlement.

De begroting speelt een grote rol bij de misère in beide landen, maar onderliggend zijn de economische problemen verschillend van aard. In Duitsland krijgt vooral de industrie harde klappen, getuige de beelden van stakende medewerkers van Volkswagen. Het concurrentievermogen van de verouderde Duitse economie staat onder toenemende druk. Zijn onze oosterburen wellicht iets te zelfgenoegzaam geweest met hun status als derde economie van de wereld? Daar komt bij dat de mogelijkheden voor Berlijn om financieel wendbaar te zijn beperkt worden vanuit de wet. Duitsland heeft grondwettelijk een rem gezet op het maken van nieuwe schulden. Niet voor niets riep de president van de Duitse Bundesbank, Joachim Nagel, recent op tot soepeler bestedingsregels.

Hoe anders is de situatie bij de Fransen. Frankrijk doet het economisch beter, maar wordt steeds meer geconfronteerd met de gevolgen van jarenlang gebrekkig begrotingsbeleid. Frankrijk heeft inmiddels een staatsschuld van 112 procent van het bbp, een begrotingstekort van meer dan 6 procent en overheidsuitgaven die bijna 60 procent van het bbp bedragen. Niet bepaald houdbaar voor de lange termijn. Financiële markten zien dat ook, en dit zorgt ervoor dat beleggers een hogere rentevergoeding eisen voor Frans staatspapier. Voor bezuinigingen is in de verdeelde Franse politiek echter geen meerderheid te vinden. Links en het Rassemblement National van Le Pen steunen geen impopulaire bezuinigingen.

Wat het afbrokkelen van de Frans-Duitse as precies gaat betekenen voor Europa zal moeten blijken. Maar Europa heeft de Duitsers en de Fransen hoe dan ook nodig. Bijvoorbeeld voor de verhoging van de defensie-uitgaven. Een effectieve industriepolitiek om de de-industrialisatie van Europa tegen te gaan, kan evenmin wachten. Een goed functionerende Frans-Duitse as is dus bittere noodzaak.

De auteur is econoom bij De Nederlandsche Bank. Hij schrijft op persoonlijke titel.