Ongeveer 8,2 miljoen woningen telde Nederland begin dit jaar. En om te voldoen aan de klimaatdoelstellingen moeten die steeds duurzamer worden, zodat de huishoudens die er in leven steeds minder energie hoeven te gebruiken. De afgelopen jaren vorderde dat gestaag. Volgens de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), die dergelijke cijfers bijhoudt, had begin dit jaar bijna 77 procent van de woningen waaraan een geldig energielabel was gekoppeld een label C of beter. Begin 2022 was dat nog 73 procent.

„Begin 2024 had bijna 77 procent van de woningen met een geldig energielabel een label C of beter” - Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

Voor een belangrijk deel komt dat door nieuwbouw. In 2023 kwamen er bijvoorbeeld 74.000 nieuwbouwwoningen bij. Alle huizen en appartementen die de laatste jaren zijn opgeleverd zijn goed geïsoleerd en hebben een label A met een aantal plussen erachter.

Maar de verbeterde duurzaamheid komt ook doordat bestaande woningen worden opgeknapt of efficiënter worden verwarmd. Alleen al in 2023 zijn daarvoor 1,4 miljoen maatregelen genomen, berekende de RVO in zijn Monitor Verduurzaming Gebouwde Omgeving 2024, die in december uitkwam. En een kwart van de eigenaar-bewoners stelt binnen nu en drie jaar energiebesparende maatregelen te willen treffen. Ook zijn meer woningen helemaal van het gas af: ruim een op de tien woningen is nu aardgasvrij.

Die ontwikkeling is trouwens niet altijd terug te zien in de energielabels, waardoor die de vooruitgang in verduurzaming kunnen onderschatten. Zo wordt bij een koophuis een label aangevraagd voorafgaand aan de verkoop.

Als de nieuwe eigenaar die gaat isoleren, of vloerverwarming en beter dubbelglas laat aanbrengen, dan hoeft die het –verbeterde– label niet opnieuw aan te vragen. Ook woningen die niet in de verkoop gaan maar wel worden verduurzaamd, hoeven in de statistieken nog niet op te duiken. Ongeveer twee derde van de woningen heeft momenteel een geldig energielabel.

Minder snel

Toch zijn er ook wat kanttekeningen in het rapport van de RVO. Zo vond er van 2021 tot en met 2023 nog een flinke stijging plaats van het percentage woningen dat voldoet aan de zogeheten Standaard voor woningisolatie – die de norm aangeeft voor het beperken van warmteverlies via buitenmuren, vloer, dak, ramen en deuren.

In de voorlopige cijfers tot en met september 2024 ziet de RVO dat er geen groei meer zit in dat percentage. Het aantal woningen dat voldoet aan de standaard neemt wel toe, maar omdat het totaalaantal woningen met een energielabel ook stijgt, stijgt het percentage niet meer.

Mogelijk komt die relatieve vertraging door onduidelijkheid over het rendement, wat zwaarder meetelt voor mensen met minder geld. En die groep is nu aan zet; mensen met hogere inkomens hebben de afgelopen jaren de energiebesparingsmaatregelen vaak al laten doen.

Die mindervermogende huishoudens weten niet meer of het gunstig is te investeren in isolatie in combinatie met de aanschaf van een warmtepomp of zonnepanelen, doordat subsidies zijn gewijzigd en de salderingsregeling wordt afgeschaft. Dat blijkt ook uit andere ontwikkelingen: zo zijn er dit jaar fors minder warmtepompen aangeschaft dan vorig jaar. Wat ook mee kan spelen is dat de energieprijzen weer zijn gedaald sinds de energiecrisis, waardoor de financiële noodzaak voor energiebesparing minder groot is.

Stimuleren

Juist voor huizenbezitters met minder inkomen of vermogen wil Nationaal Warmtefonds de verduurzaming nu extra stimuleren. Dat fonds verschaft onder meer renteloze leningen aan huishoudens met een inkomen tot 60.000 euro, zodat ze het geld hebben om te isoleren, of zonnepanelen, thuisbatterijen, een warmtepomp of dubbelglas aan te schaffen.

De huishoudens moesten tot nu toe alles zelf organiseren, en konden pas na de ingreep subsidie terugkrijgen, in veel gevallen bij de RVO. Nationaal Warmtefonds wil nu de subsidies voor de huishoudens gaan regelen en voorschieten.

Er begint een proef met 25 huishoudens en in de loop van 2025 moet dat dan voor iedereen mogelijk worden. Doordat de subsidies gelijk worden meegenomen in de financiering, hoeven de huishoudens ook minder te lenen. En verder is dan alles via één loket te regelen, wat de drempel kan verlagen om te verduurzamen.