Tot enkele jaren geleden voerde het Berlijnse familiebedrijf BSSD-Defence gemiddeld zo’n vijftig projecten per jaar uit. Inmiddels is dat meer dan verdubbeld en het aantal aanvragen ligt nog veel hoger.

„Sinds de Russische invasie in Oekraïne is het dan ook geen moment rustig meer geweest”, zegt Piejde, technisch leider bij het bunkerbedrijf. „De telefoon staat roodgloeiend. De hele dag zijn we bezig vragen van ongeruste mensen te beantwoorden.”

„De mogelijkheid dat ballistische raketten op ons grondgebied terechtkomen, wordt niet langer uitgesloten” - Mario Piejde, technisch leider BSSD-Defence

Piejde ziet een duidelijk verband tussen de oorlog en de run op privéschuilplaatsen. „Veel Duitsers zijn bang dat het conflict zich ook naar hier verplaatst. De mogelijkheid dat ballistische raketten op ons grondgebied terechtkomen, wordt niet langer uitgesloten. Daarnaast is er angst voor een totale black-out door bijvoorbeeld aanvallen op energienetwerken.”

Het soort aanvragen dat BSSD-Defence krijgt, loopt sterk uiteen. „Er zijn mensen die alleen hun kelder willen ombouwen tot schuilplaats. Dan is het plaatsen van een paar goede muren soms al genoeg. Als de ruimte maar gasdicht is. Maar er zijn ook mensen die kiezen voor een complexe bunker die bestand is tegen nucleaire aanvallen.”

Koelkast

Goedkoop zijn de projecten niet. Waar een prefab-bunker voor enkele tienduizenden euro’s de deur uitgaat, kost een complexe bunker, zoals een panic room –een afsluitbare, verplaatsbare ruimte– al snel 100.000 euro.

Er wordt daardoor al snel gedacht dat de schuilplaatsen voornamelijk door vermogende mensen besteld worden, zegt Piejde. „Maar dat is niet het geval. Onze klanten komen uit alle lagen van de bevolking en de verzoeken komen zowel bij bedrijven als particulieren vandaan.”

Wel is de geografische ligging bepalend. „Het is niet zo dat de meeste aanvragen uit Oost-Duitsland komen, ook al ligt dat deel van het land dichter bij Rusland. We hebben onze projecten voornamelijk in deelstaten waar van oudsher veel industrie is, waaronder Noordrijn-Westfalen. Onlogisch is dat niet. Energie-infrastructuur is immers een belangrijk doelwit.”

Hoe groot de bunkers zijn, hangt af van het aantal personen. BSSD-Defence hanteert de stelregel van 5 vierkante meter per persoon. „Voor een echtpaar met twee kinderen moet je dus denken aan een ruimte van minimaal 20 vierkante meter. Die moet in ieder geval een gepantserde deur, een nooduitgang en een luchtverversingssysteem hebben. Overigens zijn bunkers vandaag de dag meer dan een grauw blok beton. Ze kunnen aangekleed worden met een keuken, koelkast en een zitgedeelte.”

Parkeergarages

De discussie over veiligheid lijkt ook de Duitse regering te bereiken. Een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken kondigde maandag aan dat de autoriteiten –wegens de verhoogde spanningen met Rusland– bezig zijn met het opstellen van een lijst van bunkers en schuilplaatsen waar de bevolking in geval van een aanval haar toevlucht kan zoeken.

Op dit moment heeft Duitsland met 83 miljoen inwoners 579 openbare bunkers, die in theorie plaats bieden aan 480.000 burgers. Maar omdat de meeste schuilplekken dateren uit de periode van de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog, zijn de meeste onderkomens „slechts in zeer beperkte mate bruikbaar”, stelt het Duitse Federale Bureau voor Civiele Bescherming en Rampenbijstand.

„De meeste openbare onderkomens zijn slechts in zeer beperkte mate bruikbaar” - Duits Federaal Bureau voor Civiele Bescherming en Rampenbijstand

Moderne schuilplaatsen komen er vooralsnog echter ook niet; daarvoor is het kostenplaatje te hoog. Daarom wordt nu onderzocht of andere ruimtes –zoals ondergrondse parkeergarages, kelders en metrostations– wel snel ingezet kunnen worden.

Hoewel hij vindt dat het veel te lang geduurd heeft, noemt Piejde de stap die de Duitse autoriteiten nu zetten „correct”. BSSD-Defence kan een bijdrage leveren aan de uitvoering van het nog niet-officieel gepresenteerde overheidsplan. Het familiebedrijf knapt namelijk ook bestaande bunkers uit de Koude Oorlog op. Daarnaast adviseert en ontwikkelt het beschermingsconcepten voor ambassades, cruciale infrastructuur en openbare gebouwen.

Waterland

Ook Nederland heeft sinds het einde van de Koude Oorlog geen werkende schuilkelders meer. Maar anders dan Duitsland blijft de Nederlandse regering bij het besluit om openbare schuilgelegenheden niet meer te onderhouden, valt te lezen in antwoorden op Kamervragen in juni  die dit jaar door toenmalig minister van Justitie en Veiligheid Dilan Yesilgöz werden gesteld. Wel spoort de overheid haar burgers aan weerbaarder te worden. Niet door bunkers, maar door het aanleggen van een noodpakket om in geval van een ramp de eerste paar dagen door te komen.

„Als de NAVO in oorlog raakt met Rusland, ontkomt ook Nederland daar niet aan” - Mario Piejde, technisch leider BSSD-Defence

Piejde is voorzichtig om daar een oordeel over te vellen, al vindt hij de terughoudendheid ondoordacht. „Als de NAVO in oorlog raakt met Rusland, ontkomt ook Nederland daar niet aan.” Wel is het volgens de technisch leider lastig om kelders tot schuilplaats om te bouwen. „Nederland is een waterland. Dat brengt risico’s met zich mee. Daarom zouden jullie beter af zijn met bunkers boven de grond.”

Overigens ontvangt BSSD-Defence al aanvragen uit Nederland, zegt de technisch leider. „Vanaf begin volgend jaar gaan we daarom met Nederlandse bouwbedrijven samenwerken om schuilplaatsen te realiseren.” Om hoeveel verzoeken het gaat? „Op dit moment al meer dan honderd. Dat laat zien dat ook Nederlanders bezorgd zijn.”

Nieuws in beeld

Een bunker in aanbouw op locatie. beeld BSSD-Defence

Een gepantserde garage. beeld BSSD-Defence 

Een bunker in aanbouw. beeld BSSD-Defence 

Het monteren van een bunker. beeld BSSD-Defence