Socialemediaplatforms zoals Instagram zijn niet zonder gevaar voor jongeren. Justine Pardoen van Bureau Jeugd en Media vindt Instagram daarom niet geschikt voor kinderen onder de 13 jaar, de leeftijdsgrens die het socialemediaplatform zelf ook hanteert. „Ook voor deze kinderen bestaan er risico’s, maar daar kun je met tieners goed over praten. Zoals ”rabbit holes”, digitale fuiken met eenzijdige informatie over het uiterlijk, of over gezondheid.”

Leenard Kanselaar van Online Opgroeien merkt op dat Instagram allang zo populair niet meer is. Tieners zijn steeds vaker op TikTok en Snapchat te vinden. Die platforms vindt hij minstens zo kwalijk. „Deze onlinewereld confronteert jongeren dagelijks met een wereldbeeld dat haaks staat op de Bijbel. Dat beïnvloedt hun zelfbeeld en koopgedrag, en werkt door in hun waarden, normen, denkbeelden en overtuigingen.”

In zijn praktijk als mediacoach komt Kanselaar nare uitwassen tegen van Instagram. „Zoals pesten, het sturen en ontvangen van kwetsende of bedreigende berichten, of haatreacties onder een gedeelde foto.”

Pardoen bevestigt dit beeld. „Sommige tieners zoeken alles op wat met geestelijke problemen te maken heeft, van gedachten aan zelfdoding tot anorexia. Dan heeft Instagram een versterkend effect. Daarmee zijn tieners echt niet geholpen.” Kanselaar: „Bijna een op de drie meiden heeft een negatief beeld over haar eigen lichaam. En Instagram verergert dat, zo blijkt uit interne rapporten van moederbedrijf Meta.”

Gaan de nieuwe functies voor ouderlijk toezicht en de bescherming van kinderen ver genoeg?

Pardoen is voorzichtig positief: „Ik vind dit een verbetering, met name die koppeling aan het account van een ouder. Er zitten dingen in waar ik erg blij mee ben. Onder meer dat de app vanzelf op stil gaat in de avond –pubers slapen veel te kort– en dat ze er na 60 minuten aan worden herinnerd dat ze al een uur aan het scrollen zijn. Zeer zinvol, want tienerbreinen hebben geen idee hoelang ze ergens mee bezig zijn.”

„Meta die tools aanbiedt om je kinderen veiliger online te laten zijn, is hetzelfde als wanneer de McDonalds je helpt bij gezond eten” - Leenard Kanselaar, mediacoach Online Opgroeien

Kanselaar reageert resoluut: „Nee. Meta die tools aanbiedt om je kinderen minder of veiliger online te laten zijn, is hetzelfde als wanneer de McDonalds je helpt bij gezond eten. Het bedrijf weet héél goed dat de maatregelen niet werken om tieners te beschermen. Officieel mag je pas vanaf je dertiende een eigen account aanmaken. Maar niemand checkt de geboortedata die kinderen invullen. Dit soort bedrijven zouden daarop echt beter moeten controleren. Ze zouden hun algoritmes moeten aanpassen en hun apps minder verslavend moeten maken.”

Kunnen ouders hun kinderen straks veilig toevertrouwen aan Instagram?

Kanselaar: „Nee, opvoeden kun je niet overlaten aan dit soort platforms. Je kunt dit soort tools gebruiken als extra bescherming. Maar het ontslaat ouders niet van hun verantwoordelijkheid. Blijf in gesprek met je kind over wat ze online zien, doen en meemaken. Maak je kind weerbaar.”

Pardoen sluit zich daarbij aan. „Nee, je kunt je kind nooit veilig toevertrouwen aan welk platform dan ook. Je moet dus met je kind in gesprek. En de mogelijkheden benutten die zo’n platform geeft om als ouder je kind te begeleiden in het mediagebruik. De ouders zijn volledig verantwoordelijk voor de mediaopvoeding tot hun kinderen 16 jaar zijn.”

En als ouders graag willen tegenhouden dat hun kind op Instagram terechtkomt?

Pardoen: „Wacht tot ze 13 jaar zijn. En blijf in gesprek: wat doen die sociale media met jou? Wat brengt het je en wat kost het je? Mediawijsheid is dat het kind media leert inzetten voor zijn eigen welzijn en ontwikkeling én dat van anderen. De puberteit is een tijd waarin fouten maken noodzakelijk is. Wees dus niet al te streng en laat merken dat je het onderzoek samen wilt aangaan.”

„Je kunt je kind nooit veilig toevertrouwen aan welk platform dan ook; je moet dus met je kind in gesprek” - Justine Pardoen, opvoedingsdeskundige Bureau Jeugd en Media

Kanselaar: „Ouders moeten beseffen dat hun kind vroeg of laat toch gebruik gaat maken van Instagram. Maak daarom samen een account aan en kijk met elkaar naar de privacyinstellingen. Bescherm het account met een sterk wachtwoord. Zorg ervoor dat het kind een privéaccount heeft. Laat ze nooit vriendschaps- of volgverzoeken accepteren van mensen die ze niet kennen. Kijk geregeld eens met je kind mee met wat het plaatst op Instagram en wat er binnenkomt.”

„Ouders moeten beseffen dat hun kind vroeg of laat toch gebruik gaat maken van Instagram” - Leenard Kanselaar, mediacoach Online Opgroeien

Hebt u hulp nodig? Dan kunt u contact opnemen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie via 113 of 0800-0113 (24 uur bereikbaar) en 113.nl