„Moet je daar ook de drie formulieren van enigheid onderschrijven?”, vroeg een twitteraar zich af toen Kees Vlaardingerbroek vorige week bekendmaakte zijn dissertatie over Rutger Schutte aan de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA) te gaan schrijven. De vraagsteller doelde daarmee op de overstap die Vlaardingerbroek recent maakte van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) naar de Rooms-Katholieke Kerk (RKK). Als promovendus is Vlaardingerbroek echter „van harte welkom” aan de TUA. De komende jaren hoopt de muziekwetenschapper zich bezig te houden met het werk van Rutger Schutte (1708-1784).

Wie was Rutger Schutte?

„Schutte was een orthodoxe predikant in Amsterdam. Als contraremonstrant werd hij gerekend tot de ”preciezen”. In zekere zin was hij ook revolutionair, omdat hij allesbehalve wereldmijdend was. Schutte was nauw betrokken bij jongere christenen. Hij vond het prima als jongeren muziek wilden maken, maar wilde er dan wel zorg voor dragen dat het goede muziek en geen wereldse muziek zou zijn. Daarom is hij zijn stichtelijke gezangen gaan schrijven. Uiteindelijk zijn er 173 van deze gedichten gebundeld in vier bundels.

Opmerkelijk is dat Schutte zich niet alleen richtte op een goede inhoud van deze liederen, maar dat hij ook de muzikale vormgeving ervan belangrijk vond. De predikant liet tal van nieuwe melodieën maken voor zijn gezangen. Dat werk besteedde hij uit aan de beste componisten en musici die in zijn tijd in de Nederlandse Republiek te vinden waren. De muziek van Schutte is daardoor van hoge kwaliteit.”

Waarom gaat u promotieonderzoek doen naar de muziek van deze predikant?

„Er is relatief weinig onderzoek gedaan naar de achttiende eeuw, zeker op muzikaal terrein. De achttiende eeuw wordt toch wel beschouwd als het mindere broertje van de zeventiende eeuw, ofwel de gouden eeuw.

Ik wil nagaan hoe Schutte zijn componisten uitbetaalde: deed hij dat met eigen geld of werd hij gesponsord? Daarnaast ga ik uitzoeken of deze predikant zich liet leiden door voorbeelden uit het buitenland. De gezangen van Schutte wil ik naast belangrijke bundels uit het buitenland leggen. Ik heb sterk de indruk dat zijn gedichten kwalitatief geschaard kunnen worden onder erfgoed van internationaal belang.”

De gezangen van Rutger Schutte lijken vergeten te zijn. Hoe komt dat?

„Zijn zangbundels werden in de achttiende eeuw veel gebruikt, maar zijn in de negentiende eeuw snel vergeten, omdat zijn poëzie toen te complex, te geleerd en niet gevoelig genoeg gevonden werd. Schutte was groot voorstander van de invoering van gezangen in de eredienst. Dat idee stuitte echter in zijn tijd op veel weerstand. Hij liet het plan daarom rusten. Daarin merk je overigens zijn zachtmoedigheid. Hij wilde niet koste wat het kost strijden voor de invoering van gezangen in de gereformeerde liturgie. Als dat namelijk zou zorgen voor conflicten zou het wat hem betreft enkel een verlies zijn.”

Ook dr. Steef Post schreef een

dissertatie

over Schutte. Wat gaat uw onderzoek daaraan toevoegen?

„Post heeft een fraai proefschrift geschreven, waarin hij zich –als neerlandicus– vooral richtte op de taalkundige kant van Schuttes gedichten. Ik zet in op het muzikale element van de gezangen.”

U stapte recent over naar de RKK. Een opmerkelijke keuze om dan voor de TUA te kiezen?

„Ik groeide op in de PKN, maar naar mijn mening is men daar erg veel bezig met politieke, maatschappelijke en –in mijn ogen– woke thema’s. In de kerk moet Christus centraal staan en dat vind ik terug in de RKK. Bij de TUA ben ik daar uiteraard open over geweest, maar het is daar geen enkel probleem als promovendi een andere levensbeschouwelijke achtergrond hebben. Op de universiteit in Apeldoorn is er door toedoen van prof. dr. Albert Clement een werkgroep theologie en muziek ontstaan, waardoor de TUA mij de ideale plek lijkt om onderzoek te doen naar Schutte. Het tekstuele en muzikale in zijn gezangen kun je niet scheiden.”

Kees Vlaardingerbroek gaat onderzoek doen naar de gezangen van Rutger Schutte.