„Neonazisme in Duitsland niet serieus genomen”
De Duitse overheid sloot jarenlang de ogen voor hardnekkig rechts-extremisme. Intussen rekruteren netwerken van neonazi’s jonge mannen.
Duitsland kampt de laatste jaren met een „enorme toename van extreem-rechts geweld”, zegt Marja Verburg daags na de aanslag in Halle waarbij een neonazi het gemunt had op een synagoge. Bij het Duitsland Instituut, gelieerd aan de Universiteit van Amsterdam, is Verburg expert op het terrein van rechtsextremisme.
Duitse veiligheidsdiensten schatten dat het land krap 13.000 rechts-extremisten telt die mogelijk bereid zijn geweld te gebruiken. Sinds de vluchtelingencrisis in 2015 keren rechts-extremisten zich vaak tegen buitenlanders. „In Oost-Duitsland zijn afgelopen jaren tal van aanslagen op asielzoekerscentra gepleegd.”
Weg kwijt
Zeker in Oost-Duitsland zijn al jarenlang neonazi’s actief, legt Verburg uit. „De bevolking in het oosten, zoals in de deelstaat Saksen, heeft veel minder vertrouwen in de overheid dan in het westen. Dat heeft ook te maken met het communistische verleden van Oost-Duitsland. Dat wantrouwen is een voedingsbodem voor rechts-extremistische groeperingen, die vaak aanhang zoeken onder jongeren die de weg kwijt zijn.”
Regionale autoriteiten in Duitsland hebben het gevaar van extreemrechts jarenlang gebagatelisseerd, schetst Verburg. „Ze zagen rechts-extremistische incidenten niet echt als een probleem. Ze onderkenden het gevaar nauwelijks.”
Typerend voor de „verblindheid” van de Duitse autoriteiten is dat de beruchte neonazistische terreurgroep NSU jarenlang onder de radar kon opereren, geeft Verburg aan. „Die groep, waarvan twee mannen en een vrouw de kern vormden, vermoordde in totaal acht Turken, een Griek en een agent. Lange tijd dacht de Duitse overheid dat de Turkse doden te maken hadden met afrekeningen in het Turkse milieu, terwijl in werkelijkheid rechts-extremistische motieven achter de moorden zaten.”
Dat de verdachte van de aanslag in Halle het donderdag gemunt had op een synagoge verbaast Verburg niet. Ze ziet het antisemitisme in Duitsland groeien. De politie registreerde in 2018 in Duitsland 1646 antisemitische delicten, bijna 10 procent meer dan in 2017. Het aantal antisemitische geweldsincidenten steeg zelfs met 60 procent, van 37 in 2017 naar 62 in 2018.
Adolf Hitler
Niet alleen Oost-Duitsland kampt met rechts-extremisme, ook het westen van het land heeft een fors probleem, benadrukt Verburg, verwijzend naar de geruchtmakende moord in juni op de christendemocratische politicus Walter Lübcke. De verdachte is een 45-jarige rechts-extremist uit West-Duitsland. „Zorgwekkend is dat deze man waarschijnlijk contact had met Combat 18, een groep van Duitse neonazi’s die actief is in heel het land en geweld propageert. De cijfers 1 en 8 verwijzen naar de eerste en achtste letter van het alfabet. Dus A en H. De initialen van Adolf Hitler. Combat 18 organiseerde schietoefeningen in Tsjechië.”
Waarom is rechtsextremisme in Duitland een veel groter probleem dan in Nederland? „Duitsland heeft veel meer een traditie van extremistisch geweld. Denk aan de terreur van de linkse terreurgroep RAF een halve eeuw geleden of de rechts-extremistische aanslag op het Oktoberfest in 1980 in München, waarbij dertien doden en vele gewonden vielen.”
