Om één geval van besmetting te voorkomen, zouden 200.000 mensen een week lang een mondkapje moeten dragen. Dat stelde RIVM-baas Jaap van Dissel woensdag tijdens een persconferentie, na een bijeenkomst met de voorzitters van de veiligheidsregio’s.

Medeaanwezige Tamara van Ark, minister van Medische Zorg en Sport: „Vanuit medisch oogpunt is er geen bewezen effectiviteit van mondkapjes. Daarom komt er geen landelijke verplichting voor het dragen van niet-medische mondkapjes.”

Wel opvallend is dat Nederland op dit moment een van de weinige landen in Europa is zonder mondkapjesplicht. België, Duitsland, Engeland, Oostenrijk, Frankrijk, Spanje en Portugal: overal zijn ze verplicht in winkels, het openbaar vervoer en/of andere binnenruimtes zoals restaurants.

De Britse epidemioloog Amrish Baidjoe riep het kabinet vorige week in een brief op om mondkapjes in gesloten ruimtes verplicht te stellen. Hij denkt dat de Nederlandse beleidsmakers zoals Van Dissel en premier Rutte bang zijn dat hun imago een deuk oploopt als ze van visie veranderen. „Er is zo lang gezegd: mondkapjes werken niet. Dan wordt het lastig daarop terug te komen. Het past in de trend dat er met stelligheid is gecommuniceerd over dingen waarover geen zekerheid was”, zei hij woensdag tegen de NRC. Maar hoe effectief mondkapjes dan wel zijn, weet hij ook niet.

Virusverspreiding

De Duitse vloeistofdynamicus prof. Christian Kähler is overtuigd van het nut van mondkapjes. In een recent gepubliceerde studie laat hij zien dat zelfs een eenvoudige mond-neusbedekking de beweging van lucht en aerosolen en daarmee de virusverspreiding effectief tegengaat.

Kähler noemt het dragen van een masker „zeer nuttig” bij het bestrijden van een pandemie, doordat het mensen beschermt die zich in de nabijheid bevinden van een besmet persoon met mondmasker op.

Hij tekent daar wel bij aan dat eenvoudige mond-neusbedekking de drager zelf niet goed beschermt, omdat het filter ultrakleine druppeltjes doorlaat en omdat de bedekking vaak niet strak aansluit op het gezicht.

Vorige week verscheen een Nederlandse studie in het tijdschrift PLOS Medicine naar het effect van verschillende maatregelen op de verspreiding van corona. Drie maatregelen bleken voldoende om het virus in te dammen: als mensen 1,5 meter afstand houden, hun handen regelmatig wassen én mondkapjes dragen. „Houdt de bevolking zich daar aan, dan neemt de virusverspreiding af en is een lockdown niet nodig”, zegt onderzoeker dr. Martin Bootsma van het UMC Utrecht desgevraagd.

Jongeren

Omdat de studie gebruikmaakt van een wiskundig model, kan hij niet zeggen hoe groot de bijdrage van mondkapjes precies is. Dit hangt er onder meer vanaf wie de mondkapjes gaan dragen. „Als dat vooral de ouderen zijn die over het algemeen toch al wat voorzichtiger zijn, dan is het effect klein. Maar gaan ook jongeren ze dragen, dan heeft het meer zin. Het virus verspreidt zich nu vooral onder hen, omdat ze vaak minder goed afstand houden.”

Bootsma kan begrip opbrengen voor het standpunt van het Outbreak Management Team. „Er is geen hard bewijs dat niet-medische mondkapjes effectief zijn. Bovendien wil je niet dat een verplichting op het dragen ervoor zorgt dat mensen een afkeer krijgen van alle maatregelen. Dan ben je per saldo slechter af.”