Ja, erkent de scheidende Urker burgemeester Van Maaren. Enige vrijgevochtenheid is de inwoners van het vissersdorp niet vreemd. „Een buurtvereniging vroeg of ze drie olifanten door het dorp mocht laten lopen. Dat is toch leuk? Het zijn toch lieve beesten? Maar dat plan leek me niet verstandig.”

Lees ook

Burgemeester Urk vertrekt naar Zaltbommel

Waarom niet?

„De samenleving denkt tegenwoordig anders over de omgang met dieren. En olifanten door de straat laten lopen brengt risico’s met zich mee. Ik zou mijn auto niet langs de route willen parkeren.”

Van Maaren noemt nog een voorbeeld dat in zijn optiek typerend is voor de „vrije” aard van de Urker bevolking. „De politie hield in een park een show met herdershonden. Een politieman vroeg of kinderen mee wilden doen. Ze konden ervaren hoe het voelt als een hond achter je aangaat. Meteen staken vijftig, zestig kinderen hun vinger op. „Ik wil wel!” Zoiets had de agent nog nooit meegemaakt. Hij zei: „Als ik dat elders vraag, steekt een kind na tien minuten voorzichtig zijn vinger op: Ik wil het wel proberen.””

Van Maaren verruilt in september Urk (zo’n 20.000 inwoners) voor Zaltbommel (zo’n 28.000), riviergemeente in de Bommelerwaard.

Vanwaar die overstap?

„Na zeven jaar wil ik verder kijken dan Urk. Dat is ook wel gezond. Eerlijk gezegd speelt ook mee dat mijn vrouw en ik het rivierenlandschap daar kennen. Ik ben geboren in Leerdam en opgegroeid in Heukelum. Familie van mijn echtgenote komt uit de Bommelerwaard. Twee punten in de profielschets voor de burgemeester van Zaltbommel spraken me aan. Een: tussen de mensen staan. Twee: ervaring hebben met handhaving van openbare orde en veiligheid.”

Een Urker raadslid typeert u als burgemeester van het volk, die belang hecht aan goede relaties. Herkenbaar?

„Ja. Als burgemeester moet je van mensen houden.”

Hoe kijkt u terug op het burgemeesterschap in Urk?

„Ik heb geweldig genoten. Urk is mijn eerste liefde. Ik ben er warm ontvangen en heb er met veel plezier gewerkt. Dat heeft te maken met de christelijke cultuur in het dorp en met het karakter van de mensen.”

Hoe typeert u de Urker volksaard?

„Gastvrij, recht voor z’n raap. Een Urker weet wat hij wil en houdt vol.”

Klinkt een beetje als een reclamepraatje.

„Die gastvrijheid is echt opvallend. En een Urker is erg nieuwsgierig. Als hij iets wil weten, windt hij er geen doekjes om. Gebeurt er iets in het dorp, dan staat een Urker gelijk vooraan. Als de brandweer tachtig jaar bestaat, hoeft die geen grote campagne te organiseren om publiek voor jubileumactiviteiten te trekken. Hup, een hele groep komt opdraven.”

Wat is een trekje in de Urker volksaard dat u minder aanspreekt?

„Soms denk ik weleens: Tel even tot tien voordat je gelijk een mening hebt. Wacht nou even. Laat iedereen zijn verhaal doen, zorg dat je beeld compleet is en neem dan een standpunt in.”

Het grotendeels christelijke Urk kent een veelvoud aan kerkelijke denominaties. Verbaasde u zich daar als buitenstaander over?

„Nee hoor. Het is mensen eigen om zich aan een bepaalde kerk te binden. Dat vind ik helemaal niet erg. Mensen willen zich ergens thuisvoelen. Ze hebben allerlei mogelijkheden. Dat vind ik, tussen aanhalingstekens gezegd, een mooie luxe.”

Je zou ook kunnen spreken van een verwijtbare verdeeldheid?

„Zo heb ik dat niet ervaren. Al dacht ik soms wel: Ach mensen, zo groot zijn de verschillen tussen kerken niet.”

Wraakacties

In Urk braken een paar maanden geleden rellen uit na een conflict om een meisje. Jongeren belaagden een Marokkaans gezin. De politie grendelde het dorp af, om zo wraakacties vanuit Marokkaanse kring te voorkomen.

Zijn die rellen voor u een zwarte bladzijde?

„Het was een heftige periode. Twee jongens maken ruzie om een meisje en allerlei mensen bemoeien zich daarmee. Het liep enorm uit de hand. We stonden op scherp. Ik stak veel energie in die zaak.”

Speelden in die zaak racistische motieven onder Urkers?

„Nee, dat geloof ik niet.”

Is dat niet te makkelijk geredeneerd? In een Urker appgroep vielen termen als ”heil Wilders” en werd het logo van Hitlers partij NSDAP gezet. Dat riekt naar rechts-extremistische sentimenten.

„Ik kan slecht nagaan wie zulke opmerkingen precies plaatst. Ik geloof niet dat racisme aan de basis lag van het conflict tussen een Urker jongen en een Marokkaanse jongen. Mij valt op dat Urkers gastvrij zijn. Racisme vormt niet de hoofdmoot. Maar een superideaal dorp is Urk niet. Zo’n dorp moet in Nederland nog worden uitgevonden. Overal wonen mensen met extreme ideeën. Ook op Urk. Maar dat is elders in de samenleving niet anders.”

In Urk genieten partijen als PVV en FVD een zekere populariteit. Hoe verklaart u dat?

„Ik weet dat niet precies. Ik vermoed dat het anti-Brusselsentiment bij die partijen Urkers aanspreekt. Denk aan de onvrede die er in Urk is over het Europese verbod op de pulsvisserij.”

Windmolens

Urker vissers kampen met diverse problemen. Naast het verbod op pulsvissen spelen dreigende beperkingen als gevolg van de brexit en de bouw van windmolens op zee.

Is visserij voor Urk over pakweg tien jaar nog steeds de kurk waarop het dorp drijft?

„Visserij is geen aflopende zaak. Urkers zijn gewend tegenslagen te overwinnen. Waar een deur dichtgaat, zien de dorpelingen ergens anders wel een raam open staan.”

Sinds jaar en dag gebruikt een deel van de Urker jeugd fors drank en soms ook drugs. Hoe zijn dat soort problemen in te dammen?

„De helft van de Urkers is jonger dan 25 jaar. Dat beseffen we onvoldoende. Jeugd zoekt grenzen op. Preventie is beter dan eindeloos handhaven. Preventie, dat is op bijvoorbeeld scholen waarschuwen voor de gevaren van alcohol en drugs.

Van groot belang is dat ouders en opvoeders zelf voorleven dat bepaalde dingen niet kunnen. Een ouder moet niet aan een kind van twaalf vragen: Haal even een biertje voor me uit de koelkast. En die ouder moet al helemaal niet aanmoedigen dat zo’n kind een pilsje drinkt. Binnen het Kerkelijk Platform Jeugd, waar de Urker kerken in zijn vertegenwoordigd, heeft alcohol- en drugsgebruik blijvende aandacht. Mogelijk wordt komende tijd het jaarthema ”leer en leven”. Kerken kunnen daar dan op hun eigen manier aandacht aan besteden.”

Wat waren voor u dieptepunten in uw periode in Urk?

„Dodelijke ongevallen waarbij jongeren om het leven komen. Zes jaar geleden, het was 1 juli 2013, verdronk een jongen van zestien jaar bij de Urker sluis. Heel ingrijpend. Zulke gebeurtenissen staan in mijn geheugen gegrift. Ook al vanwege het bezoek aan de rouwende ouders. Er gaat dan een hoop door je heen.”

Hoogtepunten?

„Dan denk ik aan aankoop van grond, waardoor woningbouw mogelijk is. Of grenscorrecties met de gemeenten Noordoostpolder en Dronten, waardoor we een maritieme haven kunnen aanleggen.”

Urk werd afgelopen jaren opgeschrikt door betrokkenheid van dorpelingen bij zware drugsmisdaad, denk aan transport van drugs per kotter. Baren die ontwikkelingen u zorgen?

„Vijf procent van het bruto nationaal product is afkomstig van drugsopbrengsten. Daarbij is de vervoerssector kwetsbaar. Criminelen zoeken naar bijvoorbeeld afgelegen panden op bedrijfsterreinen.”

Dat is wel een formeel antwoord.

„De Nederlandse samenleving is doordrongen van drugshandel. Drugs is het gif van de samenleving. Ook Urk ontkomt daar niet aan. Ik pleit voor harde straffen voor drugshandel. Maar een groot deel van de visserijsector is gewoon gezond. Voorkom dat de goeden onder de kwaden lijden.”

Moet de gemeente Urk jongeren meer wijzen op het gevaar van drugshandel?

„We kijken niet voor niets naar het IJslands model. Van belang is dat mensen van jongs af aan beseffen dat het niet goed is om je met drugs bezig te houden. De rol van ouders is cruciaal. Zij hebben een voorbeeldfunctie. Jongeren moeten ervan doordrongen zijn dat je niet meer zo snel de drugshandel kunt verlaten. Ze moeten zich er dus verre van houden.”

U was voorheen raadslid in De Bilt. Is er verschil met de cultuur in de Urker gemeenteraad?

„Een verschil van dag en nacht. In De Bilt waren de meeste raadsleden gepensioneerd. Ze hielden allerlei visionaire betogen. Lange avonden. In de Urker raad gaat het er anders aan toe. Raadsleden werken en staan midden in de samenleving. De houding is daar veel meer: Kom op, we nemen een besluit. We gaan niet tot één uur ’s nachts door, want we moeten de volgende ochtend weer aan het werk.”

Urk is de gemeente met relatief de meeste jeugd in Nederland. Uw werk in Zaltbommel wordt wat gezapiger?

„Zaltbommel kent zeker uitdagingen. De gemeente is wat groter dan Urk. Zaltbommel, langs rivieren en de A2 gelegen, kent veel bedrijvigheid. Denk bijvoorbeeld aan kassen in het buitengebied. Zaltbommel is een historische stad. Een Urker koorlid vertelde dat zijn koor in de Sint-Maartenskerk in Zaltbommel een optreden verzorgt rond een cd. „Dan kom ik luisteren”, zei ik. Waarop die Urker zei: „Luisteren? U gaat het concert toch openen?” Zo’n reactie is dan wel weer typisch Urkers.”

Media weten Urk te vinden. Het wordt minder druk met cameraploegen in het gemeentehuis van Zaltbommel?

„Wij hoeven in Urk inderdaad geen geld uit te geven om een strategie te bedenken hoe we de media moeten halen. Soms dacht ik: Nu even niet. Maar het heeft z’n charmes als je dorp vaak in de media opduikt. Bestuurders vinden het doorgaans wel fijn om iets te vertellen over hun gemeente.”

Net als in Urk hebben christelijke partijen ook flink wat zetels in Zaltbommel. Spreekt u dat aan?

„Het stadje Zaltbommel zelf is vrij liberaal. De kernen eromheen binnen de gemeente zijn vaker behoudend christelijk van karakter. Ik denk, dankzij mijn ervaring in Urk, dat ik wel aanvoel wat er binnen die kerkelijke kringen leeft.”